روی پنجه راه رفتن؛ علت و درمان

شاید تاکنون مدل روی پنجه راه رفتن کودکی توجه‌تان را جلب کرده باشد. بعضا شنیده‌ایم که والدین این کودکان می‌گویند:

 «حالا بچه‌ست، بزرگتر که بشه خوب خودش درست راه میره.»

یا « داداش بزرگترش هم تا مدتی همیجوری راه می‌رفت.»

در این مقاله خواهید خواند که چه مواقعی روی پنجه راه رفتن کودکان طبیعی است و نیازی به پیگیری پزشکی ندارد و چه مواقعی باید حسابی به آن توجه کنیم و به متخصصان مراجعه کنیم. ارتباط آن با اوتیسم چیست؟ و عوارض راه رفتن روی پنجه پا چیست و درمان آن چگونه است؟

راه رفتن روی پنجه پا چگونه می‌باشد؟ 

روی پنجه راه رفتن به انگلیسی : toe walking

الگویی از راه رفتن است و زمانی است که کودکان به طور عمده روی پنجه پای خود راه می روند یا می‌ایستند و پاشنه پا با زمین تماس پیدا نمی‌کند. روی پنجه راه رفتن مشکل نسبتاً رایجی است و تقریبا بین 7 تا 24 کودک از هر 100 کودک به این شکل راه می‌روند. راه رفتن روی پنجه  پا در پسران شایع تر است و اغلب مشاهده می‌شود در یک خانواده چندین مورد از این مدل راه رفتن و ایستادن دیده می شود. این آمار در کودکان دارای مشکلات رشدی و تاخیر حرکتی بیشتر است و عنوان می‌شود حدود 40 درصد از این کودکان با این الگو راه می‌روند.

روی پنجه پا راه رفتن عموما چه زمانی رخ می‌دهد؟

راه رفتن روی پنجه پا در کودکان زیر 2 سال رایج است؛ زیرا آنها در حال یادگیری راه رفتن هستند و معمولا تا این سنین دلیلی برای نگرانی خانوده‌ها نیست. کودک شما معمولا با افزایش سن و یادگیری بهتر شروع به راه رفتن با الگوی طبیعی (پاشنه تا پنجه) می‌کند. در این شرایط هیچ درمانی لازم نیست. اما اگر پس از دو سالگی هم کودک همچنان الگوی پنجه روی را ادامه داد، باید حتما زیر نظر یک متخصص باشد.

علائم روی پنجه راه رفتن بچه‌ها چیست؟

اصلی‌ترین و قابل‌توجه‌ترین علامت راه رفتن روی پنجه در کودکان این است که کودک شما روی انگشتان پا راه می‌رود و پاشنه پا را با زمین تماس نمی‌دهد. هنگامی که از آنها خواسته می شود با یک الگوی منظم راه بروند و پاشنه را به زمین برسانند، اکثر کودکان خردسال می‌توانند این کار را انجام دهند. با این حال تعدادی ازاین کودکان این مدل راه رفتن را تا سنین بالاتر ادامه می‌دهند و ممکن است نیاز به بررسی و مداخله باشد.

علت روی پنجه دویدن یا راه رفتن کودک چیست؟ 

روی پنجه راه رفتن کودک عموما یک روالی است که پس از اینکه تازه کودک راه رفتن را یاد گرفته است، شروع و اجرا می‌شود. همینطور، ممکن است این مدل گِیت (راه رفتن) علامت حسی یک اختلال نوروسایکولوژی یا عصبی-عضلانی باشد. در زیر علل مختلف ایجاد آن را بررسی کرده‌ایم: 

راه رفتن روی پنجه پا و اوتیسم چه ارتباطی با هم دارند؟ 

روی پنجه راه رفتن در اکثر کودکان اوتیسم مشاهده می‌شود و یکی از علائم حسی این اختلال می‌باشد.

اما دقت کنید که براساس این علامت نمی‌توان تشخیص اوتیسم داد و به کودک برچسب زد.

فرایند بررسی و تشخیص روی پنجه راه رفتن کودک چگونه می‌باشد؟ 

در ابتدا لازم است به پزشک یا یک کاردرمانگر و فیزیوتراپیست جهت انجام معاینات تخصصی مراجعه کنید. مواردی که عموما در معاینات مورد بررسی قرار می‌گیرد:

راه رفتن روی پنجه پا برای دیسک کمر موثر است؟ 

بعضا مشکلات کمردرد و آزارهای آن را می‌توان با کشش و تقویت عضلات ساق و پشت پا کاهش داد. یکی از تمریناتی که موجب تقویت عضلات ساق می‌شود، روی پنجه راه رفتن می‌باشد.

همچنین باید بیماران کمردرد حتما به کوتاهی‌های ساق و پشت پا توجه کنند. تمرینات کششی که متناسب با سطح کوتاهی و توانایی هر فرد و توسط درمانگر برای او تجویز می‌شود بسیار موثر می‌باشند و بهتر است کامل پیگیری شوند.

عوارض راه رفتن روی پنجه پا چیست؟ 

یکی از مواردی که به دنبال روی پنجه ایستادن کودک یا راه رفتن آن به وجود می‌آید، زمین خوردن‌های مکرری است که به خاطر کاهش سطح حمایت پای نوپایان به وجود می‌آید. این زمین خوردن‌ها با توجه به اینکه کودک در سن رشد مغز قرار دارد، اگر موجب آسیب به سر و مغز شود ممکن است زیان‌های زیادی برایش به وجود آورد. 

به علاوه اینکه خود راه رفتن روی پنجه موجب انگ اجتماعی و حساسیت خانواده می‌شود که بهتر است برای جلوگیری از آسیب‌های روانی حتما به آن توجه شود.

ممکن است این مدل راه رفتن به دلایل ایدیوپاتیک و یا کاملا از سر عادت باشد (که اکثریت موارد به این شکل می‌باشد) ولی چون به آن رسیدگی نشده موجب کوتاهی حقیقی آشیل در دراز مدت شود و برای درمان نیاز به صرف وقت و هزینه زیادی باشد.

چه اقداماتی برای درمان روی پنجه راه رفتن انجام می‌شود؟ 

بسته به سطح و درجه مشکلات کودک، مداخلات متفاوت است. پس ابتدا باید علت اصلی مشکل را بفهمیم. خدمات توانبخشی از جمله کاردرمانی جسمی، ذهنی و فیزیوتراپی به عنوان درمان‌های غیرتهاجمی عموما به کار می‌روند. بوتاکس و جراحی هم بعضا استفاده می‌شوند که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.

کاردرمانگران می‌توانند با ارزیابی کامل و با توجه به وضعیت کودک مداخلات موثری در نظر بگیرند. آموزش و اصلاح گیت از طریق انجام تمرینات تخصصی از جمله مداخلاتی است که برای این کودکان مفید می‌باشد. چنانچه این کودکان از مشکلات حسی رنج ببرند کاردرمانگران با تمرینات اصولی در کاهش حساسیت کف پای آنها موثر واقع می‌شوند.

اگر در طول تست‌ها واقعا آشیل و عضلات ساق از طول کوتاهی نسبت به نرمال برخوردار باشند، تمرینات کششی برای آنها تجویز می‌شود. ممکن است کودک دچار میوپاتی یا سی پی باشد. همچنین کوتاهی به دنبال آنها به وجود آمده باشد. اینجا هم متخصصین کاردرمانی با ارجاعی که از طرف پزشک می‌گیرند در کنترل علائم این کودکان از جمله خود کوتاهی آشیل به آنها کمک می‌کنند.

از یک سری اسپیلنت و ارتز هم برای کشش مداوم و 24 ساعته استفاده می‌شود. این وسایل توسط متخصصین ارتوپدی فنی ساخته می‌شود. مچ را در زاویه مناسب و حدود 90 درجه قرار می‌دهد تا تاندون آشیل تحت کشش قرار گیرد.

اگر کوتاهی خیلی شدید شود و تاندون کاملا سفت شود و به تشخیص درمانگر امکان بازگشت طول آن با تمرینات کششی فراهم نباشد، تزریق بوتاکس یا سم بوتولونیوم احتمالا به شما توصیه شود. بوتاکس موجب شلی عضله می‌شود. اما نکته‌ای که اینجا باید رعایت شود ولی متاسفانه خانواده‌ها به آن توجه نمی‌کنند این است که این شل شدن تاندون موقتی است. باید حتما برای حفظ طول تاندون، پس از تزریق بوتاکس هم تمرینات کششی پیگیری شوند.

اما اگر بوتاکس هم جوابگو نباشد باید سراغ گزینه بعدی یعنی جراحی رفت. جراحی کوتاهی آشیل کلا جزء جراحی‌های ساده و سرپایی می باشد. پس از جراحی احتمالا از گچ برای مدتی استفاده می‌شود. پس از آن باید تا مدتی تمرینات کاردرمانی و فیزیوتراپی دوباره از سر گرفته شود.

در صورتی که مراجع از درد کف پا یا خارپاشنه رنج ببرد، خدمات فیزیوتراپیست‌ها به آن‌ها در رفع مشکل کمک می‌کند.

درنهایت…

اگر کودک شما روی پنجه راه می‌رود با توجه به توضیحات بالا تا حدودی با علت و راه‌های درمان آن آشنا شده‌اید. همچنین می‌دانید که در صورت عدم رسیدگی ممکن است در ادامه به سلامت آینده کودکتان آسیب بزنید. پس در اولین فرصت جهت ارزیابی و بررسی مشکل به پزشک مراجعه کنید تا اگر مشکلی هم بود تایم طلایی درمان را از دست ندهید.