فلج مغزی در نوپایان را معمولاً می توان در مدت کوتاهی پس از تولد تشخیص داد، اما گاهی اوقات تا زمانی که کودکان به حدود یک تا سه سالگی نرسند، تشخیص داده نمیشود. علائم فلج مغزی در کودک یک ساله، دو ساله و سه ساله معمولاً شامل عدم کنترل ارادی عضلات و سفت شدن مفاصل میشود. تشخیص و درمانهای به موقع، مانند استفاده از دارو و توانبخشی، برای بهترین پیش آگهی و چشم انداز مثبت ضروری هستند.
فلج مغزی در نوپایان
دوران نوپایی حدوداً به سنین یک تا سه سالگی اطلاق میشود.
تشخیص زودهنگام از جهت پیگیری برای انجام اقدامات درمانی و کاهش علائم، اهمیت بالایی دارد. اما اگر تشخیص فلج مغزی در نوزادان صورت نگرفته و در دوران نوپایی تشخیص فلج مغزی داده شود، این مساله لزوماً به این معنا نیست که پزشکان علائم را در دوران نوزادی تشخیص ندادهاند. بلکه معمولاً به این معناست که کودک دارای یک نوع خفیف فلج مغزی است و علائم تا زمانی که کودک به یک کودک نوپا تبدیل نشده، چشمگیر نبودهاست.
سطح اقتصادی اجتماعی و تشخیص فلج مغزی در نوپایان
مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده گزارش میدهد که کودکان در کشورهای پردرآمد معمولاً بین یک سالگی تا دو سالگی تشخیص فلج مغزی میگیرند. کودکان در کشورهای کم درآمد ممکن است تا پنج سالگی تشخیص داده نشوند.
علائم فلج مغزی در کودک یک ساله تا سه ساله
این علائم شامل موارد زیر است:
- مشکلات حرکتی
- مشکلات شناختی
- مشکلات گفتار و زبان
در حالی که برخی از نوزادان در بدو تولد یا در شش ماه اول زندگی به دلیل علائم ظاهریِ فلج مغزی تشخیص داده میشوند، کودکان نوپای مبتلا به فلج مغزی اغلب زمانی که وارد مرحله راه رفتن شده و در انجام آن دچار مشکل میشوند، تشخیص داده میشوند.
علائم فلج مغزی کودک دو ساله
کودکان مبتلا به فلج مغزی خفیف ممکن است علائم مشکل در کنترل حرکتی را هنگام تلاش برای راه رفتن نشان دهند که با شُلی یا سفتی در مفاصل مشخص میشود. آنها همچنین ممکن است در کنترل عضلات دست و پا دچار مشکل شوند.
فلج مغزی خفیف، علاوه بر علائم فیزیکی میتواند باعث مشکلات شناختی نیز شود. اگرچه همه کودکان این نوع مشکلات را تجربه نخواهند کرد، اما آنهایی که دچار این مشکل هستند، ممکن است دایره لغاتی را که اکثر کودکان هم سن آنها میدانند، نداشته باشند و ممکن است در یادگیری مشکل داشته باشند.
بیشتر بخوانید: رشد گفتار در کودکان با انواع فلج مغزی
خبر خوب: فلج مغزی در نوپایان پیشرونده نیست!
خبر خوب این است که فلج مغزی در دسته اختلالات پیشرونده قرار نمیگیرد، یعنی با گذشت زمان بدتر نمیشود. علاوه بر این، کودکان مبتلا به فلج مغزی خفیف به طور کلی میتوانند راه رفتن مستقل را یاد بگیرند و معمولاً کارهای روزانهی خود مانند غذا خوردن و لباس پوشیدن را مستقلاً انجام دهند. البته باید درنظر داشته باشید که در سنین بالاتر، کودک ممکن است به دنبال این بیماری دچار عوارض اسکلتی عضلانی شود. برای مدیریت این مساله کمک گرفتن از کاردرمانی مهم است.
فلج مغزی در کودکان یک تا سه ساله ای که در زمان نوزادی تشخیص سی پی گرفته اند
اگر کودک شما در دوران نوزادی تشخیص فلج مغزی گرفته است، فعالیتها و علائم امروز او به نوع فلج مغزی و شدت آن بستگی دارد.
فلج مغزی شدید در کودکان نوپا
- کودکان نوپای مبتلا به فلج مغزی شدید معمولاً قادر به راه رفتن نیستند و در برخی مواقع باید از ویلچر یا سایر وسایل کمکی برای حرکت استفاده کنند.
- مهارتهای یادگیری میتواند تحت تأثیر قرار گیرد.
- در حالی که کودک نوپای مبتلا به فلج مغزی خفیف میتوانند به خوبی با سایرین ارتباط برقرار کند، کودک نوپای مبتلا به فلج مغزی شدید ممکن است در برقراری ارتباط ناتوان باشد.
- کودکان نوپا مبتلا به فلج مغزی شدید بیشتر در معرض مشکلات تغذیه هستند. حدود 30 درصد آنها دچار سوء تغذیه هستند و این مساله میتواند منجر به مشکلات رشدی شود.
چطور فلج مغزی کودک یک تا سه ساله مان را تشخیص دهیم؟
اگر فرزند شما پیش از این تشخیص فلج مغزی نگرفته، اما شما در این زمینه نگرانیهایی دارید و مشکوک هستید، علائم رایجی به نام نقاط عطف رشد وجود دارد که میتواند به شما کمک کند.
ممکن است اسم نقاط عطف رشدی یا مایل استون های رشدی را شنیده باشید. نقطه عطف رشدی مشخص میکند در هر سن ما از کودک انتظار داریم بتواند چه کارهایی را انجام دهد؛ و به این ترتیب این نقاط عطف میتواند به شما در تعیین اینکه آیا فرزندتان تاخیرهایی در رشد دارد یا نه کمک کند و احتمال اینکه به فلج مغزی مبتلا هست یا نه را تا حدی نشان دهد.
البته به خاطر داشته باشید که تشخیص قطعی فلج مغزی را فقط یک پزشک میتواند انجام دهد.
نقاط عطف رشدی یک سالگی و تشخیص فلج مغزی کودک یک ساله
- دستورات ساده را درک میکند و به آنها پاسخ میدهد.
- میتواند اشاره کند.
- چیزها را تکان میدهد و به هم میکوبد.
- حرکات شما را تقلید میکند.
- می تواند از فنجان مایعات بنوشد.
- بدون کمک مینشیند.
- صداها را تکرار میکند.
- شاید بتواند به تنهایی بایستد و چند قدم بردارد.
- در حالی که وسایل را در دست میگیرد راه میرود.
- سعی میکند کلمات را تقلید کند، میتواند کلمات سادهای مانند “ماما” یا “بابا” را بیان کند.
نقاط عطف 18 ماهگی و تشخیص فلج مغزی در کودک یک سال و نیمه
- کودک می تواند خط خطی کند.
- به اعضای بدن اشاره میکند.
- میتواند چندین کلمه بگوید و سر تکان دهد.
- با قاشق چیزی میخورد و از فنجان مینوشد.
- میتواند راه برود و اسباب بازی حمل کند.
- بدون کمک لباسش را در می آورد.
- ممکن است در طول برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران به والدین بچسبد.
- «بازی نمادین» میکند. ( یعنی به عروسک غذا میدهد، حیوانات عروسکی را میخواباند و…)
- ممکن است کج خلقیهایی داشته باشد.
- میتواند عبارات ساده را بیان کند.
نقاط عطف تا دو سالگی و تشخیص فلج مغزی کودک دو ساله
- دویدن را یاد میگیرد و میتواند روی نوک پا بایستد.
- میتواند به توپ ضربه بزند.
- میتواند بدون کمک از پله ها بالا و پایین برود.
- میتواند دستورالعمل های ساده را دنبال کند.
- از رفتار و صحبتهای دیگران تقلید میکند.
- شروع به بازی با کودکان دیگر میکند. (عمدتاً بازی موازی و در کنار آنها، نه به شکل درگیر در بازی دو نفره، اما میتواند دنبال بازی کند.)
- اشیاء پنهان را پیدا میکند.
- میتواند اشکال و رنگها را مرتب کند.
- میتواند موارد موجود در کتابهای کودکانه (سگ، گربه، خانه و غیره) را نامگذاری کند.
- اعضای بدن و اسامی آشنا را میشناسد.
- میتواند چندین جمله بگوید.
نقاط عطف سه سالگی و تشخیص فلج مغزی کودک سه ساله
- میتواند به راحتی از وسایل بالا برود و بدود.
- ممکن است پدال زدن سه چرخه را یاد بگیرد.
- میتواند دستگیره در و درب شیشه را بچرخاند.
- میتواند صفحات کتاب را ورق بزند.
- نگرانی و احساسات را نشان میدهد.
- به خانواده، دوستان ابراز محبت میکند.
- میتواند موارد آشنا را نام ببرد.
- نام، جنس و سن را میداند.
- پیروی از دستورالعملهای دو تا سه مرحله ای را دارد.
زندگی روزانه و مدیریت علائم فلج مغزی در کودکان نوپا
جدا از اینکه فرزند شما مبتلا به فلج مغزی خفیف است یا شدید، باید ارتباط خود را با پزشک اطفال و ارتوپد حفظ کنید و با یک برنامه منظم با تیم توانبخشی همکاری کنید.
تیم توانبخشی برای کودک فلج مغزی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی است که روی رشد حرکتی، رشد شناختی، رشد گفتار و زبان و مسائل تغذیه و بلع کودک کار میکنند و علائم را بهبود میدهند.
ما در کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی سالها به صورت تیمی به درمان و ارائه خدمات به افراد مبتلا به فلج مغزی در تمام سنین مشغول بودهایم و برای ارائه مشاوره به والدین آمادهایم. با ما در ارتباط باشید.
منابع:
- Early diagnosis and classification of cerebral palsy: An historical perspective and barriers to an early diagnosis. (2019, October 8). PubMed Central.
- Cerebral palsy: Comprehensive review and update. (2006, March 26). PubMed Central.
- What is a developmental milestone? (2020, July 8). Centers for Disease Control and Prevention.
نویسنده:
محدثه کوزه گر خاکی – آسیب شناس گفتار زبان و بلع
0 دیدگاه