فلج مغزی دیس کینتیک یا همان فلج مغزی آتتوئید دومین نوع شایع فلج مغزی است که با حرکات غیرطبیعی و غیرارادی شناخته میشود. به طور کلی فلج مغزی(CP) نوعی ناتوانی جسمی است که در نتیجه آسیب روند رشد مغز، در دوران جنینی، حین تولد و یا مدتی پس از آن ایجاد شده و روی حرکات و وضعیت قرارگیری بدن، هماهنگی و کنترل عضلات و تعادل تاثیر میگذارد.
انواع فلج مغزی را بر حسب محل آسیب دیده در مغز، میتوان در 4 دسته زیر قرار داد:
- فلج مغزی اسپاستیک (شایع ترین نوع فلج مغزی، که پیشنهاد می‌کنیم مطلبی که در این باره منتشر کردیم را مطالعه کنید.)
- فلج مغزی دیس کینتیک
- فلج مغزی آتاکسی
- فلج مغزی مختلط (میکس)
با ما در ادامه مطلب همراه باشید تا فلج مغزی دیس کینتیک را به طور کامل بررسی کنیم.
فلج مغزی دیس کینتیک چیست؟
فلج مغزی دیس کینتیک نوعی فلج مغزی است که باعث بروز حرکات ناخواسته و غیر ارادی و غیرطبیعی میشود. نکته مهم در مورد این نوع از فلج مغزی این است که زمانی که کودک سعی میکند یک حرکت ارادی انجام دهد. مثلاً توپ یا قاشق را در دست بگیرد، این حرکات غیر ارادی بیشتر نمایان میشوند. حرکات غیر ارادی مذکور مدل¬های مختلفی دارند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت (حرکات دیستونی، اتتوز و کُره).
آیا فلج مغزی دیس کینتیک با آتتوئید متفاوت است؟
خیر. فلج مغزی دیس کینتیک تحت عنوان فلج مغزی آتتوئید (athetoid CP) یا به اختصار ADCP هم شناخته میشود. بنابراین اگر با اصطلاح فلج مغزی آتتوئید مواجه شدید تعجب نکنید. علت این نامگذاری وجود علامت آتتوز (athetosis) است که اشاره به نوع خاصی از حرکات غیر ارادی در این افراد دارد. در ادامه با این اصطلاح و مشخصات آن بیشتر آشنا میشویم.
تاثیر GMFCS در تشخیص کودکان فلج مغزی
علل ایجاد فلج مغزی دیس کینتیک
به طور کلی فلج مغزی ممکن است در اثر نقایص ژنتیکی، بیماری‌ها و مشکلات پزشکی مادر حین بارداری، مشکلات حین زایمان، زردی درمان نشده، آسیب و ضربه مغزی (تروما) در اوایل کودکی و وقوع سکته مغزی جنین در رحم مادر یا پس از تولد ایجاد شود.
برای ابتلا به فلج مغزی یک‌سری عوامل خطر هم مطرح میشود. عوامل خطر در حقیقت فاکتورهایی هستند که لزوما علت ایجاد بیماری نیستند اما میتوانند احتمال وقوع آن را افزایش دهند. مهمترین عوامل خطر ابتلا به CP، تولد زودرس، تولد با وزن کم و چند قلو بودن می‌باشد.
فلج مغزی دیسکینتیک و آنچه در مغز می‌گذرد
در فلج مغزی دیسکینتیک به هسته‌های قاعدهای مغز آسیب وارد شده است. هسته‌های قاعدهای مسئول پردازش پیامهای مبادله شده بین مراکز حرکتی مغز و عضلات هستند و وظیفه کنترل و تنظیم حرکات ارادی را بر عهده دارند. بنابراین احتمالاً حالا متوجه شده اید که چرا در سی پی دیسکینتیک حرکات غیرارادی و غیر طبیعی دیده میشود؛ و اگر هنوز متوجه نشده‌اید، یک بار دیگر با دقت این بند را بخوانید!
مهمترین علائم و مشکلات در فلج مغزی دیس کینتیک کدامند؟
همانطور که گفته شد فلج مغزی دیس کینتیک با حرکات غیر ارادی و غیرطبیعی شناخته میشود. این حرکات زمانی که فرد میخواهد حرکتی ارادی را انجام دهد بیشتر نمایان میشوند. به طور کلی سه نوع از این حرکات در مبتلایان به این نوع از فلج مغزی دیده میشود:
1- دیستونی(dystonia)
دیستونی در حقیقت به بروز انقباض‌های غیرارادی حین تلاش برای انجام حرکات کنترل شده اشاره دارد. چنین انقباضاتی معمولا با احساس درد همراه است و میتواند به شکل چرخش‌های آهسته (مثلا در سر و گردن)، حرکات تکرار شونده و وضعیت جسمانی (پوسچر) خاصی بروز پیدا کند.
بهتر است این مطلب را مطالعه کنید: احساس درد در فلج مغزی
دیستونی میتواند به دو شکل کانونی و سراسری اتفاق بیفتد. حالت کانونی فقط نقطه خاصی از بدن و نوع سراسری (عمومی) کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از جمله ویژگی‌های این حرکات افزایش وقوع آنها در مواقع خستگی، اضطراب و شرایط هیجانی و پر تنش می‌باشد.
چند ترفند موقتی برای جلوگیری از وقوع دیستونی
مبتلایان به فلج مغزی دیس کنیتیک معمولا راهکارهایی برای رهایی موقت از این حرکات ناخواسته کشف میکنند. در حقیقت انجام یک سری حرکات جبرانی به آنها کمک میکند که به شکل موقت بروز دیستونی را کاهش دهند و وضعیت را برای انجام حرکت مطلوب خود مهیا کنند. از جمله این ترفندها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- گذاشتن دست زیر چانه
- تکیه دادن پشت سر به دیوار
- استفاده از هد بند تنگ و محکم
- فشار دادن انگشتان روی چشم و بینی
- لمس صورت یا چانه با دست
2- آتتوز(athetosis)
آتتوز حرکات انقباضی ناخواسته‌ای است که به شکل آهسته و مداوم حین استراحت مشاهده میشود و وقوع آن در صورت تلاش برای اجرای حرکتی خاص بیشتر میشود. این حرکات منجر به ایجاد تغییرات در تون عضلانی افراد میشود که همین عامل سبب دشوار شدن انجام کارهایی نظیر نشستن، ایستادن، در دست گرفتن قلم و… میشود.
آتتوز ممکن است در سراسر بدن اتفاق افتاده و مشکلاتی را در فرآیندهای تنفس، تغذیه، گفتار، بیان حالات چهره(اخم کردن،لبخند زدن و…) و حتی ترشح بزاق بوجود آورد.
اگر چه شرایط استرس زا میتواند وقوع این حرکات را افزایش دهد اما در حین خواب علائم آن از بین می‌رود. توجه داشته باشید که آتتوز لزوما دائمی نیست و در شرایطی که کودک کاملا آرام باشد ممکن است علائم آن ملاحظه نشود.
3- کُرِه(chorea)
کُرِه نوعی دیگر از حرکات غیر ارادی مشاهده شده در افراد دارای فلج مغزی دیسکینتیک است. این اسم از واژهای یونانی با همین نام به معنی رقص گرفته شده است؛ این حرکات تکرار شونده هستند؛ گویی فردی در حال رقص است… کُرِه حرکاتی سریع، کوتاه و غیرقابل پیش بینی هستند که میتوانند در نقاط مختلف بدن اتفاق بیفتند.
شدت این حرکات بسته به میزان آسیب متفاوت است و میزان وقوع آن در شرایط هیجانی و استرس زا افزایش می‌یابد. این حرکات میتواند همزمان با دیستونی یا آتتوز اتفاق بیفتد و روی جویدن، بلع و گفتار تاثیر بگذارد. وقوع آن هم مانند آتتوز هنگام خواب کاهش می‌یابد.
مشکلات مبتلایان به فلج مغزی آتتوئید؟
همانطور که احتمالا تا الان متوجه شدهاید فلج مغزی آتتوئید یا دیسکینتیک میتواند مشکلاتی در بینایی، شنوایی، تغذیه، گفتار، یادگیری و بروز رفتارها بوجود آورد.
برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم مقاله بیماری های همراه فلج مغزی را مطالعه نمائید.
شیوع و اختلالات همراه
بر اساس تحقیقات صورت گرفته به طور میانگین از هر 1000 کودک متولد شده حدود 3 یا 4 مورد مبتلا به فلج مغزی می¬باشند که 80-70 درصد آنها را مبتلایان به فلج مغزی اسپاستیک تشکیل می‌دهد. شیوع CP در کودکان جنس مذکر بیشتر از مونث و در چندقلوها بیشتر از تک قلوها است. فلج مغزی دیس کینتیک بعد از اسپاستیک دارای بیشترین میزان شیوع در بین انواع فلج مغزی می‌باشد. این نوع خاص فلج مغزی ممکن است با سایر انواع آن به صورت همزمان اتفاق بیفتد (فلج مغزی میکس). همچنین احتمال هم‌زمانی آن با تشنج در کودکان فلج مغزی هم بالا می‌باشد.
زمان و چگونگی تشخیص CP دیس کینتیک؟
تشخیص این بیماری معمولا تا قبل از اتمام دو سالگی انجام میشود. برای تشخیص CP دیس کینتیک نمیتوان تنها به نتایج یک آزمایش استناد کرد و باید در کنار آن عواملی مانند روند رشد، رفلکس‌ها، تون عضلانی و حرکات را نیز مدنظر قرار داد.
اما تستها و آزمایشاتی که میتواند به تشخیص فلج مغزی کمک کنند کدامند؟
- ام آر آی،سیتی اسکن و سونوگرافی
- آزمایش خون و ادرار
- الکتروانسفالوگرافی(EEG)
- الکترومایوگرافی(EMG)
- ارزیابیهای گفتاری، شنوایی و بینایی
آیا کودک فلج مغزی دیس کینتیک خوب میشود؟
پیش آگهی در مورد این بیماری به شدت آن، همکاری خانواده و خدمات درمانی دریافتی بستگی دارد. معمولا افرادی که این بیماری را به شکل خفیف دارند بهتر به درمان پاسخ داده و میتوانند به زندگی مستقل برسند در طرف مقابل اما در شدت‌های بالای این بیماری، افراد به شکل دائمی نیازمند ارائه خدمات هستند و ممکن است هیچگاه به زندگی مستقل نرسند.
این مطلب بسیار بسیار مفید را حتماً بخوانید: راه رفتن کودکان سی پی
فلج مغزی دیس کینتیک قابل درمان است؟ آری؟؟ چگونه؟
به احتمال زیاد سوال بالا یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های شما در ارتباط با این بیماری است. اگر چه تا کنون درمانی قطعی برای فلج مغزی دیس کینتیک یافت نشده است اما ترکیبی از روش‌های دارودرمانی در فلج مغزی، جراحی فلج مغزی و توانبخشی میتواند محدودیت‌های مبتلایان به این بیماری را کاهش دهد و به آنها برای غلبه بر ناتوانی‌ها، رسیدن به پتانسیل حداکثری و داشتن زندگی مستقل کمک کند.
خدمات موردنیاز برای هر فرد مبتلا به فلج مغزی دیس کینتیک بسته به نوع آسیب و شدت آن و نیز محدودیت‌هایی که برایش ایجاد کرده است، متفاوت است. اما به طور کلی روش‌های زیر میتواند در درمان کیس CP دیسکینتیک موثر باشد:
کاردرمانی
به دلیل اینکه اصلی ترین مشکل این افراد ناتوانی‌های حرکتی است دریافت خدمات کاردرمانی جزو اولین نیازهای آنها محسوب میشود. پیشنهاد می‌کنیم مقاله کاردرمانی فلج مغزی را مطالعه نمائید.
گفتار درمانی
همانطور که گفته شد یکی از علائم فلج مغزی دیس کینتیک مشکلات گفتاری و بلع می‌باشد. بنابراین مراجعه به کلینیک گفتار درمانی میتواند در درمان مشکلات ارتباطی کیس موثر باشد. علاوه بر این گفتار درمانگر میتواند برخی محدودیت‌های مربوط به مشکلات تنفسی و تغذیه‌ای کودک را نیز درمان نماید. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله گفتاردرمانی در کودکان فلج مغزی را مطالعه نمائید.
فیلم توانبخشی کودکان فلج مغزی با فین شنا قدرتی
دارو درمانی
پزشکان(به‌ویژه متخصصین مغز و اعصاب) میتوانند برای چنین کیس‌هایی داروهایی مثل باکلوفن، آنتی کولینرژیک‌ها، بنزودیازدین‌ها و حتی داروهای مربوط به خواب و ریفلاکس معده تجویز کنند تا برخی از مشکلات آنها نظیر اسپاسم، درد و مشکلات گوارشی تا حدودی رفع شوند. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله داروهای فلج مغزی را مطالعه نمائید.
جراحی
در برخی موارد انجام جراحی‌های ارتوپدی نیز میتواند به اصلاح ناهنجاری‌های جسمانی این افراد کمک کرده و محدودیت‌های حرکتی آنها را کاهش دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله جراحی کودکان فلج مغزی را مطالعه نمائید.
جراحی کودکان فلج مغزی
استفاده از تجهیزات کمک حرکتی
استفاده از وسایلی نظیر ویلچر، واکر و ارتزهای پا نیز میتواند تا حدودی مشکلات و محدویت‌های حرکتی را در این کیس‌ها جبران کند.
وظیفه ما به عنوان والدین یا نزدیکان فرد مبتلا به فلج مغزی دیس کینتیک چیست؟
اگر شما هم با بیمار دارای فلج مغزی دیس کینتیک مواجه هستید به هیچ عنوان امیدتان را از دست ندهید و همکاری لازم را با تیم درمان داشته باشید تا به او در غلبه بر محدودیت‌ها و مشکلاتش کمک کنید. یکی از راه‌های کاربردی جهت حفظ انگیزه برای پیگیری درمان و نتیجه‌دهی آن، استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی می‌باشد. با این کار ضمن پذیرش شرایط، می‌توانید سبک زندگیتان را طوری تنظیم کنید که اخلال کمتری در روند آن (چه برای شما و چه فرد بیمار) ایجاد شود.
چه پزشکی می تونه نوع فلج مغزی رو تشخیص بده؟
سلام. پزشکان متخصص کودکان و نوزادان، فوق تخصص مغز و اعصاب اطفال و ارتوپد اطفال.