دیستروفی عضلانی

همان‌طور که می‌دانید عضلات بدن از ارگان مهم حرکتی انسان بوده و وجود آن‌ها برای انجام تمامی فعالیت‌های یک فرد لازم و ضروری است. اما در برخی افراد فیبرهای این عضلات دچار تحلیل می‌شوند و باعث می‌شود عملکرد حرکتی به میزان زیادی کاهش پیدا کند. نمونه‌ای از این بیماری‌ها که در کاردرمانی نیز با دقت و جزییات زیادی به آن پرداخته می‌شود دیستروفی عضلانی است.
در این مطلب قصد داریم به بیماری دیستروفی بپردازیم و چند و چون کاردرمانی دیستروفی عضلانی را در کنار هم بررسی کنیم.
با ما تا انتهای مطلب همراه باشید. 

دیستروفی عضلانی چیست؟

دیستروفی عضلانی به گروهی از چند اختلال متفاوت اسکلتی_عضلانی گفته می‌شود. این بیماری یک اختلال ژنتیکی و پیشرونده به شمار می‌آید و از کودک تا بزرگسال را با شدت‌های مختلف درگیر می‌کند. 

افراد مبتلا به دیستروفی چه علائمی را تجربه می‌کنند؟

هرچند علائم این مجموعه بیماری‌ها با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند ولی به صورت کلی در دیستروفی شاهد نشانه‌های زیر خواهیم بود:

• هایپرتروفی کاذب

در دیستروفی عضلانی، گاهی وقتی فیبرهای عضلانی تجزیه می‌شوند، بافت همبند یا چربی جای آن را می‌گیرد و باعث حجیم دیده شدن عضلات کودک می‌شود. بزرگ شدن عضلات در اکثر موارد در ساق، ساعد، اطراف شانه و زبان دیده می‌شود. 

• آتروفی عضلانی

تحلیل فیبرهای عضلانی یا همان آتروفی را می‌توان در ران، لگن، شانه و بازو مشاهده کرد. 

• اختلال در مهارت‌های حرکتی درشت

کودک مبتلا به دیستروفی از نظر حرکتی دچار مشکل می شود. به این صورت که وی ابتدا ضعفی را در بالا و پایین رفتن از پله گزارش می دهد و سپس با پیشرفت بیماری، راه رفتن در محیط بیرون از خانه و به دنبال آن محیط داخل خانه هم برای کودک سخت و دشوار می شود.

• اختلال در مهارت‌های حرکتی ظریف

کودک مبتلا به دیستروفی عضلانی توانایی استفاده درست از دست و انگشتان خود را ندارد و به همین دلیل آنها بد خطی دارند. همچنین گاها در این بیماران اختلالات یادگیری نیز مشاهده می شود.

• ناهنجاری اسکولیوز

ضعف عضلات کمری و عضلات اطراف مهره‌ای راستای کمر را تغییر می‌دهد  و اسکولیوز ایجاد می‌شود. 

• مشکلات تنفسی

مشکلات تنفسی شامل: تنگی نفس، آلرژی، سرفه، خفگی در خواب و… 

علاوه بر این‌ها، ناهنجاری اسکولیوز نیز که در بالا ذکر شد، ظرفیت ریه را کاهش می‌دهد. 

• مشکلات قلبی

برای مثال کاردیومیوپاتی یکی از اختلالات قلبی است که قلب به دلیل ضعف عضله، خون‌رسانی به اندام‌ها را به خوبی انجام نمی‌دهد و در نتیجه پمپاژ خون افت می‌کند. 

• مشکلات بلع، گفتار و زبان

همانند: تو دماغی صحبت کردن، ناتوانی در تلفظ صداهای دو لبی (مثل ب، پ، م) که ناشی از ضعف عضلات صورت و دهان .می باشد.

مشخصه اصلی بیماری دیستروفی عضلانی چیست؟

وجه اشتراک مهم و کلیدی دیستروفی این است که با گذشت زمان عضله‌ها قدرت خود را به تدریج از دست می‌دهند و ضعیف و ضعیف‌تر می‌شوند. 

در ادامه بیماری‌هایی را که به آن‌ها دیستروفی عضلانی اطلاق می‌شود و در کاردرمانی بیماران دیستروفی به آن‌ها پرداخته می‌شود، را بررسی می‌کنیم. 

به چه بیماری‌هایی دیستروفی‌های عضلانی گفته می‌شود؟ 

۱. دیستروفی عضلانی دوشن
شایع‌ترین و شدیدترین بیماری این گروه دیستروفی عضلانی دوشن است که بیشترین مراجعان به کاردرمانی دیستروفی را نیز تشکیل می‌دهند. این بیماری فقط در جنسیت پسرها ایجاد می‌شود.
علائم از ۲_۳ سالگی شروع می‌شود و می‌توان گفت همه افراد مبتلا به دوشن در سن نوجوانی در راه رفتن دچار مشکل می‌شوند و باید از ویلچر استفاده کنند. 

۲. دیستروفی عضلانی بکر
یکی از مشخصه‌های این بیماری کاردیومیوپاتی است. از سنین نوجوانی و اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و سرعت پیشروی کمتری نسبت به دیستروفی عضلانی دوشن دارد.
در مقایسه با دوشن احتمال راه رفتن در افراد مبتلا به بکر تا ۳۰ سالگی امکان‌پذیر است. 

۳. دیستروفی عضلانی کمربند لگنی
عمدتا در این بیماری ضعف و تحلیل عضلات شانه و لگن را شاهد هستیم. 

۴. دیستروفی عضلانی فاشیواسکپولا همورال
در این نوع دیستروفی درگیری ابتدا در عضلات صورت، شانه و بازو است و بعد به نقاط دیگر سرایت می‌کند. 

۵. دیستروفی میوتونیک
در دیستروفی میوتونیک انقباض عضلانی به صورت طولانی مدت و کند می‌شود. یعنی فرد بیمار نمی‌تواند عضلات خود را شل کند. برای مثال وقتی آرنج خود را جمع می‌کند، نمی‌تواند به راحتی آن را باز کند‌.
این بیماری معمولا در بزرگسالان به وجود می‌آید و یکی از نشانه‌های شایع آن، افتادگی پلک و اختلالات ادراک بینایی است. 

دیستروفی عضلانی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر به بیماری دیستروفی شک کرده‌اید اولین قدم مراجعه به پزشک متخصص نورولوژیست است. پزشک با ارزیابی فرد و انجام اقدامات بالینی وجود یا عدم بیماری را تشخیص می‌دهد. از جمله ابزارهای تشخیصی بیماری دیستروفی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. نمونه برداری از عضله
۲. نوار عصب_عضله
۳. ارزیابی قدرت عضله
۴. آزمایش خون برای بررسی آنزیم‌ها 

دیستروفی عضلانی و درمان‌هایش…
مداخلات بیماری دیستروفی به دو گروه کلی تقسیم می‌شود:
۱. مداخلات پزشکی که شامل:
دارو درمانی: استفاده از داروهای قلبی، کورتیکواستروئید و….
جراحی: جراحی تاندون، جراحی اصلاحی و….
می‌شود.
۲. مداخلات توانبخشی (کاردرمانی)

اهداف کاردرمانی دیستروفی عضلانی برای کودک چیست؟

با توجه به نوع بیماری، علائم  و میزان پیشرفت اختلال، کاردرمانی در دیستروفی عضلانی اهداف متفاوتی را برای کودک در نظر می‌گیرد. 

۱. افزایش قدرت عضلانی 

۲.حفظ دامنه حرکتی 

۳. درمان و جلوگیری از بدشکلی‌ها 

۴. اصلاح راه رفتن

 در بیماران مبتلا به دیستروفی الگوهای راه رفتن غیر طبیعی مانند راه رفتن‌روی  پنجه و راه رفتن اردکی مشهود است. 

۵. بهبود تعادل
فرد مبتلا اختلالات تعادلی دارد و زمین‌خوردن‌های زیادی را تجربه می‌کند. 

۶. اصلاح پوسچر بدنی مثل لوردوز و اسکولیوز 

۷. بهبود تنفس
این مهم در کاردرمانی دیستروفی عضلانی با استفاده از وسایل تهویه، پیشگیری از عفونت و تخلیه راه‌های هوایی به دست می‌آید. 

۸. بهبود مهارت‌های دست ورزی 

کاردرمانی دیستروفی چه اقداماتی انجام می‌دهد؟

در راستای اهدافی که گفته شد، کاردرمانی در دیستروفی عضلانی مداخلات وسیعی را برای کسب حداکثر استقلال ممکن برای فرد انجام می‌دهد: 

• تمرینات کششی فعال و غیر فعال

در بعضی از موارد مراجع توانایی انجام تمرینات را به صورت ارادی ندارد و درمانگر به صورت غیرفعال برای جلوگیری از کاهش دامنه حرکتی، بدشکلی و… تمرین‌های کششی را برای بیمار انجام می‌دهد. 

• تمرینات ادراکی_حرکتی

در کاردرمانی برای بیماران دیستروفی از این مداخله برای اصلاح راه رفتن، افزایش تعادل و بهبود ادراکات بینایی استفاده می‌شود. 

• تسهیل مهارت‌های حرکتی

یک کودک مبتلا به دلیل ضعف عضلانی و مشکلات همراه با آن در به دست آوردن مهارت‌های رشدی خود دچار مشکل می‌شود. کاردرمانی به خصوص کاردرمانی در دیستروفی عضلانی دوشن با استفاده از تکنیک‌های مختلف حرکتی تلاش می‌کند کودک بتواند مهارت‌های حرکتی خود را بازیابی کند. 

• ماساژ درمانی

از ماساژ در کاردرمانی برای بیماران دیستروفی برای افزایش حس عمقی مفاصل و بهبود مهارت‌های حرکتی استفاده می‌شود و از طرفی با تاثیری که بر کشیدگی عضلات دارد می‌تواند باعث افزایش دامنه حرکتی شود. 

• آب درمانی

جریان آب علاوه بر حس شادابی که به فرد می‌دهد می‌تواند باعث افزایش قدرت عضلانی بشود. 

• تجویز و آموزش استفاده از وسایل کمکی

کاردرمانی دیستروفی عضلانی تجهیزاتی مثل ویلچر، عصا، بریس و‌…. را برای افرادی که برای انجام فعالیت های زندگی خود نیاز به وسایل کمکی دارند تجویز می‌کند. این وسایل برای اهداف مختلفی مانند درمان بدشکلی‌ها، جا به جایی، دسترسی به وسایل و … استفاده می‌شود. 

علاوه بر این یکی از وظایف کاردرمانگران آموزش نحوه ی استفاده از ویلچر، تطابق با تغییرات محیط زندگی، اصول جا به جایی در محیط و… می باشد.
کرست یا ژاکت بدن نیز از جمله تجهیزاتی است که در افراد مبتلا به دیستروفی برای درمان اسکولیوز استفاده می‌شود.

• آموزش ADL

از آن‌جایی که دیستروفی عضلانی یک بیماری پیشرونده است، یک کاردرمانگر در کاردرمانی دیستروفی تلاش می‌کند در تمام مراحل بیماری، مهارت‌های خود مراقبتی مثل غذا خوردن، لباس پوشیدن، خرید کردن، فعالیت اجتماعی(کار و مدرسه) و … را به بیمار خود آموزش بدهد و در صورت نیاز تطبیقاتی در محیط زندگی و کار فرد انجام دهد تا بتواند از عهده وظایف خود برآید. 

در پایان باید تاکید شود که  مداخلات کاردرمانی دیستروفی از اهمیت بسیاری برخوردار است و می‌تواند در مسیر نسبتا چالش برانگیز درمان قدم به قدم با شما همراه باشد و به  فرزند شما کمک کند که با وجود این بیماری، نقش خود را در خانه و اجتماع به خوبی ایفا کند و به طور مستقل به زندگی خود ادامه دهد.