نحوه تربیت کودکان بیش فعال

بیش فعالی

بیش فعالی و نقص توجه یک اختلال مزمن (طولانی مدت) است که نه تنها در خانه، که در مدرسه و پارک و محیط های بازی و… مشکلات رفتاری ایجاد می‏کند. برای این‌که به کودکان بیش فعال بیاموزیم چگونه رفتار مناسبی داشته باشند، همکاری یک تیم با هم ضروری است و والدین در راس این تیم قرار دارند و آن‌ها هستند که این روند را پیش می‌برند.

برای دیدن صحبتهای متخصصین ما در کلینیک حامی میتوانید از صفحه اینستاگرام یا کانال آپارات ما دیدن کنید.

کودک بیش فعال چگونه حرف والدین را می‌شنود؟

یکی از مشکلات رایج والدین کودکان بیش فعال این است که کودک کاری را که از او می‌خواهیم و انتظار داریم انجام بدهد، انجام نمی‌دهد!

والدین ممکن است وقتی از کودک بیش فعال می‌خواهند کاری انجام دهد، هربار این درخواست را به یک شکل متفاوت بیان ‌کنند.

بیشتر کودکان در دریافت پیام اصلی جملات مختلف والدین مشکلی ندارند؛ اما وقتی یک کودک مبتلا به ADHD است، قضاوتش درمورد صحبت والدین به آن خوبی نیست و در فهم تُن صدای والدین و حرکات چهره آن‌ها و سایر نشانه‌هایی که به او اعلام می‌کند والدین از او چیزی می‌خواهند خیلی موفق عمل نمی‌کند.

در نتیجه او در انجام آن درخواست شکست می‌خورد. نه به خاطر این‌که می‌خواهد لجبازی یا بی اعتنایی کند، بلکه به این خاطر که متوجه نمی‌شود آنچه گفته شده، درخواستی از سمت والدین بوده و باید آن کار را انجام دهد.

• کودک بیش فعال ممکن است با خود بگوید: «من واقعا باید این کار رو انجام بدم؟ یا مامان فقط داد زد؟»
• یا ممکن است کلمات به سادگی مثل سروصدای زمینه درنظر گرفته شوند؛ مثل صدای کولر! و هیچ پیامی از آن‌ها دریافت نشود.

برای تربیت کودکان بیش فعال ، خواسته‌هایتان را با یک ساختار مشخص بیان کنید!

روش کلیدی برای این‌که کودکان واقعا حرف‌های والدین را بشنوند، استفاده از یک نوع ساختار جمله‌ی ساده برای دستورات است.

مثلاً: «امیرعلی شما باید تلوزیون رو خاموش کنی.»

 یا  «امیرعلی شما باید کفش‌هات رو بذاری توی جاکفشی.»

وقتی والدین مرتباً این جملات را تکرار می‌کنند، کودک بیش فعال یاد می‌گیرد هر وقت اسم خودش را همراه با عبارت «شما باید…» شنید، باید آن کار را انجام دهد.

اگر آن کار را انجام داد، جایزه می‌گیرد و تشویق می‌شود. اگر انجام نداد، یک واکنش منفی دریافت می‌کند و تنبیه می‌شود.

تنبیه کودکان بیش فعال چگونه است؟

بنا به نظر روانشناس محترم، خانم غزاله قبادی بهتر است موارد زیر را اجرا کنید:

۱. به رفتار نامطلوبی که کودک انجام میدهد بی توجهی کنید.

۲. برای مدتی کودک را از کارها و چیزهایی که برایش جذابیت دارد، محروم کنید.

۳. امتیازهایی را که قبلاً کودک داشته، از او بگیرید.

خانواده برای تربیت کودکان بیش فعال چه کار کند تا آن‌ها را از رفتارهای نامناسب بازدارد؟

 خانواده‌های عزیز بهتر است بدانید بسیاری از رفتارهایی را که شما نامناسب می‌دانید، درواقع رفتار نامناسب نیستند! بلکه انجام آن رفتارها در یک مکان یا زمان خاص نامناسب هستند.

کودکان می‌خواهند خود ابرازگری کنند، خودشان و خواسته‌هایشان را نشان دهند و والدین باید در این کار به آن‌ها کمک کنند.

برای مثال:

اگر کودک شما شلوغ کاری نیاز دارد، در اتاق یک کیسه بوکس قرار دهید!

اگر کودک شما از خراب کردن وسایل خوشش می‌آید، اگر به او بگویید این کار را نکند، احتمالاً فایده‌ای ندارد و او کار خودش را ادامه می‌دهد. به جای این کار، به او یک وسیله‌ی قدیمی و بی استفاده (مثلاً یک جارو برقی قدیمی و بی استفاده، یک توستر خراب شده و…) بدهید و یک اتاق مشخص یا یک فضای معین را درنظر بگیرید و بگذارید در آن مکان کودک وسیله را تکه تکه و خراب کند!

با این کارها به کودک این پیام را می‌دهید:

«ما در خانه راه‌های مناسب براورده کردن نیازهایت را در اختیارت می‌گذاریم؛ اما به تو اجازه نمی‌دهیم آن نیازها را به شکل نامناسب براورده کنی.»

در تربیت کودکان بیش فعال ، با داد زدن و فحش دادن کودکان چه کنیم؟

والدین عزیز، همه کودکان از دست والدینشان عصبانی می‌شوند، اما کودکان بیش فعال بیشتر از سایر کودکان مستعد عصبانیت و خشمگین شدن هستند. پس منطقی و کارآمد به نظر نمی‌رسد که به کودک بگویید از دست شما عصبانی نشود. به جای این‌کار، به او کمک کنید برای نشان دادن عصبانیتش راه مناسبی پیدا کند.

وقتی کودکتان شروع به داد زدن و ناسزا گفتن می‌کند، هم قد او بنشینید و در آرامش به او بگویید:

« میدونم خیلی چیزها داره ناراحتت می‌کنه، ولی الان داری حرف‌هایی می‌زنی که اجازه نداری تو خونه بگی. پس بیا ببینیم وقتی عصبانی می‌شی چی‌کار می‌تونی انجام بدی.»

وقتی کودک عصبانی می‌شود چه کار کند؟

وقتی کودک عصبانی می‌شود، می‌تواند بگوید: « ازت متنفرم.» یا « دیگه دوستت ندارم.»

یک بار یک کودک بیش فعال پرسید: «می‌تونم وقتی عصبانی میشم بهت بگم بی‌شعور؟ » ما با والدین کودک هم‌فکری کردیم و دیدیم گفتن این کلمه در خانه از نظر والدین کودک قابل قبول نیست. هر خانواده‌ای می‌تواند تصمیم بگیرد بیان کردن چه عباراتی هنگام عصبانیت برای خانه و خانواده آن‌ها قابل قبول است و سپس آن‌ها را به کودک آموزش دهد.

چگونه رفتار خوب را در کودکان بیش فعال تشویق کنیم؟

یکی از روش‌های خوب کمک به کودکان بیش فعال برای یادگرفتن شیوه درست بیان عصبانیتشان، شیوه تشویق کردن و جایزه دادن است. مثلاً به ازای هر ساعتی که کودک پدر و مادر و سایر اعضای خانواده خود را با اسم‌های بد صدا نکند، یک امتیاز می‌گیرد. و با مجموع این امتیازها، می‌تواند چیز دلخواهش را که از قبل تعیین شده به دست بیاورد. مثلاً می‌تواند یک شب تا دیروقت بیدار بماند، یا پیتزا جایزه بگیرد، یا از والدین پول بگیرد، و…

امتیازها برای این داده می‌شود که کودک خود کنترلی را یاد بگیرد.

آیا خواهر و برادر کودک بیش فعال به جایزه‌ دادن‌ها حسودی نمی‌کنند؟

عدالت به معنی برابری و مساوات نیست. من عدالت را به معنای داشتن فرصت‌های برابر برای موفقیت در یک خانواده تعریف می‌کنم. هر کودکی باید به صورت یکسان فرصت جایزه گرفتن و توجه دریافت کردن از والدین را داشته باشد؛ اما از هر کودک انتظارات متفاوتی می‌رود. مثلاً شاید سینا باید کل اتاق را مرتب کند تا امتیاز بگیرد، اما امیرعلی همین که یک گوشه را مرتب کند کافی است.

 حال رویکرد شما درباره نحوه تربیت کودکان بیش فعال چیست؟

اگر والدین به کودک بیش فعال کمک کنند که احساس ارزشمندی، عشق و شایستگی داشته باشد، کودک احتمالاً بهتر با چالش‌ها و مشکلات موجود در بیش فعالی کنار آمده و از پس آن‌ها برمی‌آید. اگر شما تجربه جالبی از نحوه تربیت کودکان بیش فعال دارید میتوانید از طریق کادر دیدگاه زیر با ما و خوانندگان به اشتراک بگذارید.

نویسنده:

محدثه کوزه گر خاکی – آسیب شناس گفتار، زبان و بلع

منابع:

www.additudemag.com