یکی از مشکلات افراد دارای اختلال حرکتی اندام تحتانی، عقب زدگی زانو است. این عارضه که بیشتر در زنان شایع است نقش بسیار مهمی در راه رفتن فرد چه در کودکان و چه در بزرگسالان ایفا می‌کند و به تبع باعث بی‌ثباتی زانو و اختلال در عملکردهای مختلف زندگی می‌شود.
اگر درمان عقب زدگی زانو در کودکان به موقع انجام نشود، در آینده باعث بدشکلی، اسکولیوز و آرتروز زودرس در بیمار خواهد شد.
برای آشنایی کامل با این عارضه و شناخت راههای درمان عقب زدگی زانو به ویژه کاردرمانی عقب زدگی زانو تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
عقب زدگی زانو چیست؟
وقتی زانو که مفصل و متصل کننده استخوان ران و ساق پا است به دلایل مختلفی مثل تحمل وزن زیاد تغییر شکل می‌دهد و به سمت عقب خم شود، عقب زدگی زانو اتفاق می‌افتد. در این حالت مرکز ثقل در بدن جا به جا می‌شود و وزن به عقب منتقل می‌شود.
هنگامی که عقب زدگی زانو اتفاق می‌افتد از پهلو زانو را عقب‌تر از ران و ساق مشاهده میکنیم. در پزشکی این حالت را هایپر اکستنشن با نام علمی Genu Recurvatum می‌نامند.
عقب رفتگی زانو می‌تواند در زوایای مختلفی از کم به زیاد اتفاق بیفتد و هرچه آسیبی که به مفصل وارد شده است بیشتر باشد میزان اختلال و عوارض عقب زدگی زانو بیشتر و درمان عقب زدگی زانو در بزرگسالان سخت‌تر می‌شود.
متخصصان این عارضه را با تاریخچه پزشکی فرد، معاینات بالینی، آنالیز راه رفتن و تصاویر MRI و اشعه X تشخیص می‌دهند.
عقب زدگی زانو چیست؟
وقتی زانو که مفصل و متصل کننده استخوان ران و ساق پا است به دلایل مختلفی مثل تحمل وزن زیاد تغییر شکل می‌دهد و به سمت عقب خم شود، عقب زدگی زانو اتفاق می‌افتد. در این حالت مرکز ثقل در بدن جا به جا می‌شود و وزن به عقب منتقل می‌شود.
هنگامی که عقب زدگی زانو اتفاق می‌افتد از پهلو زانو را عقب‌تر از ران و ساق مشاهده میکنیم.
در پزشکی این حالت را هایپر اکستنشن با نام علمی Genu Recurvatum می‌نامند.
عقب رفتگی زانو می‌تواند در زوایای مختلفی از کم به زیاد اتفاق بیفتد و هرچه آسیبی که به مفصل وارد شده است بیشتر باشد میزان اختلال و عوارض عقب زدگی زانو بیشتر و درمان عقب زدگی زانو در بزرگسالان سخت‌تر می‌شود.
متخصصان این عارضه را با تاریخچه پزشکی فرد، معاینات بالینی، آنالیز راه رفتن و تصاویر MRI و اشعه X تشخیص می‌دهند.
وظیفه مفصل زانو در بدن چیست؟
مفصل زانو یکی از مفاصل مهم و حساس بدن است. این مفصل در کاهش و افزایش طول اندام تحتانی نقش دارد. وجود مفصل زانو باعث می‌شود راه رفتن ساده‌تر و بهینه‌تر شود. از سویی این مفصل با انتقال بار اندام فوقانی و تنه به مچ پا باعث تعدیل نیرو می‌شود.
چرا عقب زدگی زانو اتفاق می‌افتد؟
به صورت کلی عقب زدگی زانو می‌تواند در مشکلات حرکتی و اختلالات استخوانی ایجاد شود و از طرفی ضعف عضلانی در ناحیه ران پا مثل چهارسر ران، همسترینگ و … ثبات مفصلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از سری دلایلی که سبب عقب زدگی زانو می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. مشکلات و نقایص مادرزادی. مثل: دیستروفی عضلانی دوشن
2. آسیب دیدگی لیگامان‌های مفصل زانو. مثل: پارگی رباط صلیبی قدامی
3. عدم هم‌راستایی استخوان ران و ساق با مفصل زانو
4. عدم اتصال و جوش خوردگی درست دو استخوان ساق و ران در کودکی و بعد از شکستگی
5. عدم توازن وزن و اختلاف در طول پاها
6. آسیب‌های حین ورزش که منجر به ضربه به زانو می‌شوند. دو، اسکی و فرود غیر محتاطانه از سری آسیب‌های ورزشی است که می‌تواند منجر به عقب زدگی زانو شود.
7. وجود بیماری‌های نورولوژی. مثل: فلج مغزی، MS و …
عقب رفتگی زانو چه نشانه‌هایی دارد؟
از مهم‌ترین نشانه‌های این عارضه همان دفورمیتی قابل مشاهده و بی‌ثباتی در ناحیه زانو به علت پارگی رباط‌ها است. با توجه به شدت آسیب و شدت ضعف عضلانی می‌توان نشانه‌های زیر را نیز در دامنه‌های مختلف برای افراد مبتلا درنظر گرفت:
1. وجود درد و التهاب مخصوصاً هنگام راه رفتن
2. کبودی و تورم ( کم تا زیاد)
3. خشکی و اسپاسیتی
4. صدا دادن زانو
5. کاهش دامنه حرکتی زانو چه وقت خم کردن و چه وقت صاف کردن زانو
6. عدم تعادل در راه رفتن
7. افیوژن و جمع شدن آب در اطراف مفصل
8. عدم توانایی تحمل وزن روی یک پا
راههای درمان عقب زدگی
1. جراحی: وقتی شدت آسیب عقب رفتگی زانو زیاد و پیشرونده باشد، متخصصان جراحی را مخصوصاً عمل آرتروسکوپی زانو را برای فرد مبتلا تجویز می‌کنند تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود. از طرفی جراحی در عقب زدگی زانو به دلایل پارگی تاندون‌ها نقش بسیار مهمی دارد.
2. دارو درمانی: در درمان عقب زدگی زانو به دلایل بیماری‌های زمینه‌ای استفاده از دارو بسیار موثر است. برای تسکین درد و التهاب معمولاً داروهای غیراستروئیدی و ضد التهاب مصرف می‌شود.
3. توانبخشی: که شامل فیزیوتراپی و کاردرمانی است و در ادامه به تفصیل توضیح داده می‌شود.
توانبخشی چه کمکی به عقب زدگی زانو می‌کند؟
کاردرمانی:
کاردرمانی عقب زدگی زانو نقش بسیار مهمی در درمان این عارضه دارد. کاردرمانگران با توجه به علت آسیب و نقش‌های فرد، رویکردهای مختلف کاردرمانی را برای این عارضه درنظر می‌گیرند تا در نهایت فرد بتواند در انجام نقش‌های خود موثر عمل کند و کیفیت زندگی خود را بالا ببرد. ما در کلینیک حامی برای کاردرمانی عقب زدگی زانو درمان‌های مختلفی ارائه میکنیم که در ادامه چند نمونه از این مداخلات را بررسی میکنیم:
1. استفاده از اسپیلنت
در کاردرمانی برای محافظت از مفصل زانو، اصلاح دامنه حرکتی و ثبات مفصل زانو بریس و ارتز تجویز می‌شود.
2. مدیریت درد
یکی از اولویت‌های کاردرمانی عقب زدگی زانو، مدیریت درد است. وجود درد اگر غیرقابل تحمل شود باعث می‌شود فرد حتی از عهده تمرینات اصلاحی و درمانی خود برنیاید. برای مدیریت درد می‌توان از مدالیته‌های دمایی و ماساژ درمانی استفاده کرد.
3. ورزش برای درمان عقب زدگی زانو
با توجه به علت آسیب و عوارضی که به وجود آمده است، کاردرمانگران تمرینات هدفمند و ورزشی مثل تمرینات استقامتی و کششی را برای بهبود عملکرد فرد ارائه می‌دهند. این تمرینات علاوه بر اصلاح الگوی راه رفتن موجب می‌شود فرد فعالیت‌های روزانه زندگی خود را تا حد ممکن مستقل انجام بدهد.
از فواید درمان عقب زدگی زانو با ورزش می‌توان به بهبود تعادل، تقویت تاندون‌ها و عضلات و افزایش گردش خون اشاره کرد.
فیزیوتراپی:
یکی دیگر از خدمات توانبخشی برای درمان عقب زدگی در بزرگسالان و کودکان، فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی با استفاده از ابزارهای زیر به درمان این مشکل می‌پردازد:
1. استفاده از مدالیته‌های الکتریکی:
فیزیوتراپیست‌ها در درمان عارضه عقب زدگی زانو به علت مشکلات عصبی با عبور جریان الکتریکی از ناحیه زانو سبب تسکین درد، التهاب و کاهش آسیب می‌شود.
2. ماساژ درمانی:
ماساژ برای کاهش اسپاسم عضلانی موجود، تورم و درد یکی از روش‌های درمان عقب زدگی در کودکان و توانبخشی است.
4 نمونه تمرین اصلاحی برای درمان عقب زدگی زانو
1. تمرین پل زدن: در این تمرین فرد به پشت روی زمین می‌خوابد. زانوها را خم می‌کند و کف پاهای خود را روی زمین می‌گذارد. بعد به آرامی لگن خود را تا جای ممکن از زمین فاصله می‌دهد و دوباره به حالت قبل برمی‌گردد.
فواید این تمرین: تقویت عضلات لگن
2. حرکت اسکات: در این حرکت پاها به عرض شانه باز می‌شود. فرد با خم کردن زانو به سمت پایین می‌آید و دوباره بلند می‌شود. در این تمرین زانو نباید از انگشتان پا جلوتر بیاید.
فواید این حرکت: تقویت مفصل زانو
3. کشش عضلات: در حالی که فرد نشسته و پاهای خود را دراز کرده است، ترا باند یا شال بلندی در کف پاهای او حلقه کنید و او باید شال را از هر دو طرف به سمت خود بکشد.
فواید این حرکت: تقویت عضلات
4. کودک خود را به پشت بخوابانید. یکی از پاها را خم کنید و کف پا روی زمین قرار بدهید. پای دیگر را تا حدامکان صاف نگه دارید و از کودک بخواهید پای صاف شده را تا راستای پای خم شده بالا آورد. این تمرین برای تقویت عضلات چهار سر ران بسیار مفید است.
در پایان باید گفت عقب زدگی زانو می‌تواند به صورت ارثی یا اکتسابی، یکطرفه یا دوطرفه باشد. پس آسیب دیدگی زانو دلایل و اشکال متنوعی دارد و تشخیص علت ایجاد آن بسیار مهم است. چون روند مداخلات و درمان را تغییر می‌دهد. هرچه پس از تشخیص عقب زدگی زانو، این عارضه سریع‌تر تحت درمان قرار بگیرد، احتمال بروز عوارض عقب زدگی زانو کاهش می‌یابد. نکته مهم و کلیدی این است که اگر توانبخشی به صورت کاملاً علمی و هدفمند انجام شود نقش بسیار زیادی در درمان دارد. ما در کلینیک حامی در بخش کاردرمانی جسمی به درمان عقب زدگی زانو می‌پردازیم. برای تعیین نوبت، با شماره‌های کلینیک تماس بگیرید.
0 Comments