جراحی ارتوپدی کودکان سی پی

جراحی ارتوپدی کودکان فلج مغزی بسیاری از بدفرمی های مفاصل را اصلاح می کند. از همین رو بسیار مورد توجه قرار دارد. این جراحی اغلب در اندام های تحتانی انجام می گیرد. اما گاهی اوقات بنا به تشخیص پزشک، ممکن است اندام های فوقانی را نیز شامل شود. نتایج درمان این روش ها اغلب موفقیت آمیز است اما برای اطلاع از جزئیات آن در ادامه مقاله با ما همراه باشید.

کدام نواحی کودکان فلج مغزی تحت جراحی ارتوپدی قرار می گیرد؟

در ادامه به شما می گوئیم که جراحی ارتوپدی کودکان فلج مغزی در کدام قسمت های بدن انجام می شود:

مفصل لگن

جراحی ارتوپدی عضلات و تاندون های اطراف مفصل لگن زمانی برای کودکان فلج مغزی مفید است که مشکلات این مفصل در همان مراحل اولیه تشخیص داده شود. لذا انجام رادیوگرافی منظم از مفصل لگن (به طور متوسط هر 6 ماه تا 1 سال یک بار)، برای کودکان فلج مغزی (به ویژه دایپلژی اسپاستیک) بسیار ضرورت دارد.

تنها جراحی ارتوپدی که ممکن است انجام آن در کودکان فلج مغزی کوچک تر مورد نیاز باشد، افزایش طول عضلات داخل ران یا عضلات اداکتور است. اگر مشکل مفصل پیشرفت کرده و مورد غفلت قرار بگیرد. در اکثر کودکان به ناچار جراحی وسیع تری روی استخوان های لگن انجام می شود. در بیشتر کودکان، جراحی لگن برای پیشگیری از دررفتگی سر استخوان ران و یا جا انداختن سر استخوان ران در حفره استخوان لگن، اولویت پیدا می کند به رها کردن کودک به حال خود و یا یک مفصل دررفته که بعدها غالبا دردناک نیز می گردد.

مفصل زانو

عمل جراحی افزایش طول عضلات پشت ران (همسترینگ) به باز شدن زانو کمک کرده و الگوی راه رفتن را در کودک بهبود می بخشد. گاهی اوقات انتقال تاندون یک عضله از جلوی زانو به پشت آن می تواند با افزایش میزان خم شدن مفصل، در عملکرد آن موثر باشد.

مفصل مچ و پا

شایع ترین نواحی که به جراحی ارتوپدی نیاز دارند، همین نواحی هستند.

گاهی اوقات چند مفصل کودکان فلج مغزی به جراحی ارتوپدی نیاز پیدا می کند. غالبا این نوع جراحی های “چند سطحی” با یک بار بستری شدن کودک در بیمارستان به انجام می رسد. جراحی های چندسطحی، هم برای کودکانی که به طور مستقل گام بر می دارند و هم برای کودکانی که با کمک عصا راه می روند، بسیار مفید هستند. بهترین سنین برای انجام جراحی ارتوپدی کودکان فلج مغزی بین 8 تا 12 سال است. ولی استثنائاً با صلاحدید پزشک متخصص، انجام آن برای کودکان کوچک تر و بزرگ تر از این سنین هم صورت می پذیرد.

هدف از انجام چنین اعمال جراحی، کاهش بدشکلی مفاصل و بهبود شکل و کیفیت گام برداشتن در کودکان است. موفقیت اعمال جراحی به ارزیابی دقیق شیوه راه رفتن کودک و مشکلات آن بستگی دارد که در کلینیک های ویژه، تجزیه و تحلیل راه رفتن با استفاده از تجهیزات خاص کامپیوتری قابل انجام است. پس از انجام اعمال جراحی ضروری است به منظور بهبود نتایج جراحی و افزایش مزایای آن، یک برنامه توانبخشی منظم و فشرده (که ممکن است تا یک سال نیز طول بکشد) توسط کارشناسان مرکز کاردرمانی مورد نظر طراحی و اجرا گردد.

جراحی ارتوپدی چگونه می تواند در بهبود کودکان فلج مغزی موثر باشد؟

جراحی یکی از ده ها گزینه درمانی در دسترس است که می تواند در بهبود تحرک، اصلاح وضعیت بدنی کودک و پیشبرد رشد مناسب او موثر باشد. اکثر پزشکان پیش از انجام جراحی ارتوپدی کودکان فلج مغزی، یک دوره منظم توانبخشی (کار درمانی یا فیزیوتراپی) را توصیه کرده و نیز دارو تجویز می کنند. جراحی می تواند باعث اصلاح حرکت و راستای صحیح در ساق پا ، مفاصل مچ پا، پا، مفاصل لگن، مچ دست و اندام فوقانی گردد. اعمال جراحی معمولا روی عضلات؛ تاندون، استخوان و اعصاب صورت می گیرد.

مثل سایر درمانی هایی که روی کودکان فلج مغزی انجام می شود، هدف از انجام جراحی ارتوپدی عبارت است افزایش شانس زندگی با حداکثر استقلال ممکن. مشکلات حرکتی فلج مغزی با گذر زمان می تواند بهبود پیدا کند اما همین مشکلات می تواند پیشرفت کرده و رو به وخامت بگذارد. هدف اصلی جراحی مدیریت شرایط پیش آمده به دنبال ابتلا به فلج مغزی و پیشگیری از پیدایش یا بد تر شدن عوارض آن است. جراحی برای این موارد کاربرد دارد:

ملاحظاتی که پیش از جراحی باید در نظر گرفت!

همانطور که پیشتر نیز به این موضوع اشاره شد، ارائه یک پروتکل یکسان برای درمان فلج مغزی تمامی کودکان غیر ممکن است. به عنوان مثال، در حالیکه یک عمل جراحی برای یک کودک موفقیت آمیز است برای کودکی که دیگر با همان تشخیص ممکن است مفید نباشد. علاوه بر این سودی که در نتیحه جراحی نصیب کودک می شود باید بیش از زیان آن باشد. کودکانی که با یا بدون کمک قادر به راه رفتن هستند، کودکان متحرک (ambulatory) شناخته می شوند.

در مقابل کودکانی که نمی توانند راه بروند، کودکان غیر متحرک (non_ambulatory) هستند. والدین کودکان غیر متحرک ممکن است که خواستار انجام جراحی ارتوپدی برای کودکان فلج مغزی خود نباشند. چرا که شانس کمی برای اصلاح و بهبود وضعیت آن ها وجود دارد. والدینی که برای بهبود وضعیت زندگی و سلامت فرزندشان تن به جراحی می دهند، باید راجع به تمام خطرات و مزایای جراحی از پزشک خود سوال کنند.

چه زمانی برای جراحی مناسب است؟

هر عمل جراحی خطرات خود را دارد. والدین و پزشکان باید از خود بپرسند که آیا منافع احتمالی جراحی ارتوپدی به خطرات آن برای کودکان فلج مغزی می ارزد یا خیر؟ برای تعیین زمان انجام جراحی باید ملاحظات دقیقی صورت بگیرد چرا که هر کودک با بقیه متفاوت است. پزشکان ممکن است که بر سر تعیین بهترین سن انجام جراحی در یک کودک اختلاف نظر داشته باشند. بعضی از آن ها معتقدند که هر چه سن و سال کودک کمتر باشد، مزایای بیشتری از جراحی عاید او می شود. عده ای دیگر از جراحان اعتقاد دارند که بهتر است منتظر شویم تا کودک بزرگ تر شود و در طی این مدت برای او توانبخشی و دارو تجویز می کنند. معمولا کودکان فلج مغزی بین سنین 3 تا 10 سال تحت عمل جراحی ارتوپدی قرار می گیرند. اما سن دقیق انجام جراحی بسته به مورد می تواند متفاوت باشد.

چرا زمان انجام جراحی مهم است؟

تعیین زمان دقیق جراحی ضروری است. چرا که هر چه کودک بزرگتر می شود مشکلات حرکتی او آشکارتر می گردد. مشکلات حرکتی می تواند بعد از مشکلات بزرگتری رخ دهد که تا زمانی که کودک رشد نکرده، شناخت و تشخیص آنها مشکل است. جراحی ای که پیش از موعد انجام شود، بی مصرف بوده و نتایج ملموسی در پی ندارد. به عنوان مثال، بدشکلی مفصل زانو می تواند به دنبال عدم تعادل عضلانی اطراف مفصل لگن ایجاد شود. با این وجود، جراحی ارتوپدی که به منظور تصحیح راستای مفصل زان انجام می شود، ممکن است فایده خیلی کمی برای کودکان فلج مغزی داشته باشد اگر مسائل و مشکلات مفصل لگن حل و فصل نگردد.

از طرفی دیگر، انجام دیرهنگام جراحی به آن معنی است که وضعیت بدنی و راستای مفاصل به احتمال زیاد تثبیت شده و انجام جراحی دیگر سودی ندارد. یا اگر دارد میزان آن اندک است. لذا به والدین اکیدا توصیه می شود تا سوالات خود را به طور کامل از جراح بپرسند. همچنین روی این نکته تاکید کنند که جراحی انجام جراحی در سن خاصی از کودک خود سودمند  است؟ لازم به ذکر است که فقط یک متخصص با تجربه می تواند بهترین زمان انجام جراحی برای کودک شما را پیشنهاد دهد.

نکات مهم قبل از جراحی ارتوپدی کودکان فلج مغزی

همانطور که توضیح داده شد تعیین ضرورت جراحی ارتوپدی کودکان فلج مغزی، زمان و نحوه انجام آن بر عهده جراح و فوق تخصص ارتوپدی اطفال است. لکن در نظر گرفتن موارد زیر مفید و موثر خواهد بود:

1. بهتر است که هر کودک فلج مغزی از همان ابتدای تشخیص تحت نظر یک پزشک فوق تخصص ارتوپدی اطفال قرار داشته باشد. همچنین به طور منظم و با صلاحدید پزشک در فواصل زمانی مشخصی ویزیت شود.
2. عکس رادیوگرافی ساده از لگن با نظر پزشک بطور منظم (حداقل هر شش ماه یکبار) تهیه شود تا وضعیت لگن تحت نظر باشد. این مورد برای آن دسته از کودکان فلج مغزی که تحرک ندارند، ضرورت بیشتری خواهد داشت.
3. تزریق بوتاکس ترجیحاً توسط ارتوپد اطفال صورت گیرد. همچنین همه نوبت های تزریق به پزشک ارتوپدی سپرده شود که در نهایت عمل جراحی چند سطحی را انجام خواهد داد. چرا که هر تزریق می تواند تجربه خوبی برای تصمیم گیری نهایی در مورد نحوه انجام عمل جراحی فراهم کند.
4. توانبخشی قبل و بعد عمل جراحی ارتوپدی کودکان فلج مغزی بسیار تعیین کننده تاثیر گذار بوده و باید جدی گرفته شود.

برگرفته از کتاب «فلج مغزی، ابهام ها و پاسخ ها»