فلج مغزی و سلول‌های بنیادی

علی کودکی 4 ساله مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک است. مادر علی هر چند روز یکبار علی را به مرکز توانبخشی می‌برد. در یکی از روزهایی که او در سایت‌های علمی به دنبال تمریناتی برای کودک خود بود، خبری با عنوان” درمان سی پی با سلول های بنیادی ” توجه او را جلب کرد. سوالاتی در این باره ذهن مادر علی را مشغول کرد. سلول بنیادی چیست؟ این درمان چند درصد احتمال موفقیت دارد؟ سلول‌های بنیادی چگونه به کودک من تزریق می‌شود؟ و چندین سوال دیگر…

اگر شما نیز والد کودکی با اختلال فلج مغزی باشید، به احتمال بسیار زیاد به دنبال پاسخ سوالاتی درباره درمان سی پی با سلول های بنیادی می‌باشید. برای پیدا کردن پاسخ سوالات خود تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

در شروع صحبت از درمان بیماری سی پی با سلول های بنیادی، ابتدا لازم است مروری بر تعریف فلج مغزی یا همان CP داشته باشیم. بیماری فلج مغزی یک اختلال عصبی_رشدی و غیرپیشرونده است که یکی از شایع‌ترین ناتوانی‌های مزمن کودکان به شمار می‌آید. این بیماری با رشد غیرطبیعی مغز و اختلال در پیام‌رسانی که لازمه حرکت و فعالیت یک کودک است، همراه می‌شود و بر ارگان‌های مختلفی از بدن به خصوص سیستم حرکتی و تعادل تاثیرگذار است.

انواع فلج مغزی براساس ضایعه مغزی

1.آسیب به مسیر هرمی: در این نوع فلج مغزی مسیر اصلی پیام‌رسانی مغز به عضلات آسیب می‌بیند. حدود 80 درصد کودکان در این محل دچار ضایعه شده‌اند که عمدتاً کودکانی هستند که دچار سفتی عضلاتی هستند.

2.آسیب به مسیر خارج هرمی: در این‌جا، مسیر اصلی آسیبی ندیده است و آسیب در مسیر دیگری است. در این نوع ضایعه عضلات شل هستند و ممکن است در کودک حرکات غیرارادی مثل آتتوز، آتاکسی و … مشاهده شود.

3.ترکیبی: در این فلج مغزی آسیب وارد شده هم به مسیر هرمی است و هم غیرهرمی. ترکیب علائم دو گروه بالا در این نوع فلج مغزی وجود دارد.

برای مطالعه‌ی دقیق‌تر در این مورد، مطلب زیر را بخوانید:

چه مشکلاتی با فلج مغزی همراه است؟

هرچند آسیبی که به مغز وارد شده است در فلج مغزی پیشرفت نمی‌کند اما عوارض و مشکلاتی که به دنبال دارد ممکن است گسترش پیدا کند. با توجه به ناحیه آسیب دیده و شدت آسیب، مشکلات و علائم فلج مغزی از کودکی به کودکی دیگر متفاوت است. از سری مشکلاتی که با فلج مغزی همراه است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

در این مطلب بیماری‌های همراه با فلج مغزی را مرور کردیم.

چه درمان‌هایی برای فلج مغزی وجود دارد؟

از روش‌های متداول بهبود و درمان فلج مغزی می‌توان به دارودرمانی، جراحی، توانبخشی یعنی کاردرمانی و گفتاردرمانی اشاره کرد. در توانبخشی درمان متناسب با سطح رشدی کودک ارائه شده و کودک با به دست آوردن هر مرحله رشدی وارد مرحله بالاتر می‌شود. در نتیجه باید توجه کرد که فلج مغزی(CP) درمان‌هایی با تاثیر آهسته و روندی طولانی‌مدت دارد.

یکی از جدیدترین درمان بیماری سی پی کودکان که در حال حاضر مطرح است و اثرگذاری سریعی نیز دارد، درمان سی پی با سلول ‌های بنیادی است.

تعریف سلول‌های بنیادی

در جدیدترین درمان فلج مغزی، تمرکز بر سلول‌های بنیادی است. سلول‌های بنیادی به سلول‌های عصبی اولیه هر انسانی گفته می‌شود که توانایی تبدیل به سایر سلول‌ها یعنی تمایز و تولید سلول‌های دیگری را دارد. سلول‌های بنیادی این قابلیت را دارند که به مقدار نامحدودی تکثیر شوند. این ویژگی‌های منحصر به فرد سبب شده است که در بسیاری از بیماری‌های عصبی همانند آلزایمر، پارکینسون، آتروفی عضلانی_نخاعی و … نیز از این سلول‌ها برای درمان استفاده شود.

سلول‌های بنیادی از کجا استخراج می‌شود؟

سلول‌های بنیادی را از روش‌های مختلفی مثل خون بندناف دوران جنینی که در جفت و بند ناف وجود دارد، بافت چربی، مغز استخوان، ریشه دندان عقل و دندان‌های شیری می‌توان تهیه کرد که یکی از مهم‌ترین‌های کاربردهای آن، درمان سی پی با خون بند ناف است.

از آن‌جایی که اتفاقاتی همانند فلج مغزی و سایر اختلالات پیش بینی ناپذیر است، در همین جا می‌توانیم به اهمیت دور نیانداختن بندناف پس از تولد نوزادان پی ببریم. در کشور ما نیز بانک‌های بند ناف در برخی شهرها وجود دارد که می‌توانیم این منبع بسیار مهم را در آن‌جا ذخیره کنیم.

آیا سلول‌های بنیادی، فلج مغزی را درمان می‌کند؟

در ارتباط با فلج مغزی و سلول های بنیادی می‌توان این‌گونه گفت که سلول‌های بنیادی، سلول‌ عصبی بوده و مولد دیگر سلول‌های بدن هستند. این سلول‌ها با تزریق به بدن یک فرد مبتلا به فلج مغزی می‌توانند سلول‌های آسیب دیده عصبی را بازسازی کنند. سپس سلول‎‌های جدیدی که به وجود آمده‌اند با ایجاد ارتباط سلولی با سایر سلول‌های عصبی هم می‌توانند علائم و حتی شدت بیماری را تا حدود زیادی کاهش دهند و هم عملکرد مناطق آسیب‌دیده را بهبود ببخشند.

در واقع وقتی ارتباط عصبی بهبود پیدا می‌کند، پیام‌رسانی به سلول‌ها مخصوصاً سلول‌های ماهیچه‌ای که مسئول حرکت هستند افزایش پیدا می‌کند.

در یکی از آزمایشاتی که در آسیا انجام شده است، محققان دریافتند که پس از تزریق سلول‌های بنیادی بهبود قابل ملاحظه‌ای در عملکردهای افراد مبتلا به فلج مغزی مشاهده شده است.

درمان سی پی با سلول‌ های بنیادی چه مزیت‌هایی دارد؟

مراحل درمان با سلول‌های بنیادی در آلمان

مرکز x-cell یکی از مراکز معتبر درمان سی پی در آلمان است که بر روی ریشه و منبع اصلی فلج مغزی یعنی سلول‌های مغزی پژوهش می‌کند. این موسسه ادعا دارد که احتمال بهبودی با سلول‌های بنیادی 70 درصد است. در این موسسه که سلول‌های بنیادی از خود بیمار گرفته می‌شود، مراحل درمان به شکل زیر انجام می‌پذیرد:

1.جمع‌آوری مغز استخوان. در این مرحله از خار خاصره لگن با استفاده از یک سوزن نازک مایع مغز استخوان جمع‌آوری می‌شود. در این مرحله بیمار در وضعیت نشسته قرار می‌گیرد.

2.آنالیز مایع مغزی: در این جا سلول‌های بنیادی از مایع مغزی استخراج و از جهات مختلف بررسی می‌شود.

3.کاشت سلول‌های بنیادی که مهم‌ترین و حساس‌ترین مرحله است.

باید ذکر کرد که درمان فلج مغزی با روش سلول های بنیادی در ایران نیز در حال انجام است و تحقیقات زیادی در این باره در حال پیگیری و بررسی است. در ایران منبع سلول‌های بنیادی اغلب از بند ناف است.

سلول‌های بنیادی به چند شکل تزریق می‌شود؟

در درمان بیماری سی پی با سلول های بنیادی، چهار روش عمده برای کاشت سلول‌های بنیادی وجود دارد:

طبق آخرین اخبار درباره سلول درمانی سی پی، هرچند سلول‌های بنیادی می‌تواند تا حدودی در درمان فلج مغزی موثر باشند اما این روش تا به امروز یک درمان پژوهشی است و نیاز به تحقیقات و آزمایشات بیشتری دارد. از طرفی برای یادگیری مهارت‌های حرکتی و استقلال در انجام فعالیت‌ها، سلول‌های بنیادی نمی‌تواند به تنهایی کافی باشد و باید توانبخشی را در کنار متخصصان کاردرمانی و گفتاردرمانی دنبال کرد.