دیزارتری

اگر از زبان گفتاردرمانگر خود واژه‌ی « دیزارتری» را شنیده‌اید، حتما سوالاتی در مورد چیستی، علت، علائم و از همه مهمتر درمان دیزارتری گفتاری دارید، ما قصد داریم در این مقاله به سوالات شما در این باره بپردازیم و با گفتاردرمانی دیزارتری آشنا شویم.

دیزارتری چیست؟

دیزارتری یکی از اختلالات حرکتی گفتار است که در اثر آسیب به مغز و سیستم عصبی اتفاق می‌افتد.

در دیزارتری گفتاری قدرت و هماهنگی عضلات گفتار دچار ضعف می‌شود و توانایی‌های فرد مثل صحبت کردن، تنفس و تون عضلانی را درگیر می‌کند.

از آنجایی که دیزارتری انواع مختلفی دارد، درمان‌های متفاوتی هم برای آن وجود دارد. گفتار درمانگر در جلسات گفتار درمانی، علائم فرد را ارزیابی می‌کند و با توجه به نوع دیزارتری گفتاری و شدت علائم، درمان مناسب را برای فرد تشخیص داده و برای مداخله اقدام می‌کند. گفتاردرمانگر همچنین ممکن است در صورت نیاز با توجه به علائم دیزارتری، بیمار را به متخصصین دیگری هم ارجاع دهد.

دیزارتری می تواند رشدی یا اکتسابی باشد

• دیزارتری رشدی به علت آسیب مغزی در طول رشد جنین یا هنگام تولد اتفاق می افتد. به عنوان مثال، فلج مغزی می تواند باعث دیزارتری شود.
• دیزارتری اکتسابی در نتیجه آسیب مغزی در طی سال‌های بعد تولد اتفاق می افتد. به عنوان مثال، سکته مغزی، تومور مغزی یا بیماری پارکینسون می تواند منجر به دیزارتری شود.

افراد مبتلا به دیزارتری می‌دانند که می‌خواهند چه بگویند و چگونه باید آن را بگویند ولی به‌علت اختلال عضلانی قادر به خوب صحبت کردن نیستند.

دیزارتری گفتاری می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد مبتلا به دیزارتری داشته باشد، زیرا می‌تواند باعث مشکلاتی درارتباط اجتماعی، فرصت‌های شغلی و میزان اعتماد به نفس بشود.

علائم دیزارتری چیست؟

علائم دیزارتری نسبت به نوع و علت دیزارتری متفاوت است با این‌حال باید بدانید که استرس و خستگی علائم را تشدید می‌کند. در اینجا بارزترین علائم دیزارتری را نام برده‌ایم:

• گفتار نامفهوم
• اختلال در حرکات دهان و لب‌ها
• اختلال در بلندی صدا
• ناهماهنگی سرعت گفتار
• صدای خیشومی ( اصطلاحا تودماغی)
• صدای یکنواخت یا رباتیک
• عدم هماهنگی عضلات گفتاری
• حرکات غیرارادی در دهان و صورت
• تون عضلانی نامناسب
• رفلکس های غیرطبیعی
• استفاده از عبارات کوتاه و خلاصه گویی
• اختلال در تلفظ برخی صدا‌ها

علت دیزارتری چیست؟

بیماری دیزارتری‌ گفتاری به علت‌های مختلفی ممکن است ایجاد شود و به همین خاطر هم علائم مختلفی را بروز می‌دهد. تشخیص علت دیزارتری برعهده متخصص می‌باشد.

بطور کلی دیزارتری ناشی از صدمه به سیستم عصبی مرکزی یا محیطی است. شایع‌ترین علل دیزارتری گفتاری عبارتند از:

• بیماری‌های پیشرونده مانند ALS
• سکته مغزی
• پارکینسون
• آسیب شدید سر مثل شکستگی جمجمه و آسیب گردن
• آسیب های ناشی از جراحی
• اختلالات متابولیک و مسمومیت ها
• عفونت ها
• MS
• سندرم گیلن باره
• فلج مغزی و سندرم داون
• عوارض جانبی برخی داروها مانند داروهای صرع
• بیماری هانتینگتون

انواع دیزارتری چیست؟

تشخیص نوع و درمان دیزارتری در حیطه تخصصی آسیب شناس گفتار و زبان می‌باشد. انواع دیزارتری شامل موارد زیر می‌شود:

• دیزارتری مخچه‌ای یا آتاکسیک:

در دیزارتری مخچه‌ای، مخچه آسیب می‌بیند. مخچه در هماهنگی حرکت عضلات نقش دارد. دیزارتری مخچه‌ای باعث می‌شود که فرد در تلفظ حروف صدادار و صامت و در تاکید در بخش های یک کلمه دچار مشکل شود.

• دیزارتری فلسید یا شل :

در این نوع دیزارتری PNSیا سیستم عصبی محیطی آسیب می‌بیند. این نوع از بیماری باعث مشکلاتی در بلع، تنفس و تلفظ در فرد مبتلا می‌شود.

• دیزارتری هایپوکینتیک:

در این دیزارتری قسمتی از مغز که در حرکت عضلات نقش دارد، آسیب می‌بیند.

این نوع دیزآرتری باعث صحبت کردن یکنواخت، مشکل در شروع جملات و صحبت کردن آهسته می شود.

• دیزارتری هایپرکینتیک:

دیزآرتری هیپرکینتیک باعث تولید گفتارغیرقابل پیش بینی و صدای سریع می‌شود. این دیزارتری در افراد مبتلا به بیماری هانتینگتون یا سندرم تورت شایع تر است.

• دیزارتری مختلط:

در دیزارتری مختلط چند نوع دیزارتری هم زمان وجود دارند؛ مانند بیماری (ALS) که باعث دیزارتری اسپاستیک – فلسید می‌شود.

دیزارتری مختلط در افرادی که سکته‌ های متعدد دارند، شایع‌تر است. دیزارتری مختلط، شایع ترین نوع دیزارتری است.

• دیزارتری اسپاستیک:

در این دیزارتری نورون‌های حرکتی فوقانی آسیب می‌بیند که باعث می‌شود صدای فرد خشن به‌نظر برسد.

درمان دیزارتری چیست؟

اگر به دیزارتری مبتلا هستید، احتمالا شما را به آسیب‌شناس گفتار‌و‌زبان ارجاع داده اند. درمان دیزارتری گفتاری در حیطه تخصصی گفتاردرمانی می‌باشد ولی ممکن است نسبت به علائم، متخصصین دیگری هم‌ در روند درمان دیزارتری دخیل شوند.

گفتاردرمانی دیزارتری به‌عنوان اصلی ‌ترین روش درمان دیزارتری معرفی شده‌است. البته برخی داروها نیز ممکن است در بهبود علائم آن نقش داشته باشند. همچنین برخی دستگاه‌های کمکی صوتی مثل به بهبود و کنترل گفتار کمک می‌کنند.

درمان دیزارتری گفتاری بسته به علت و شدت علائم دیزارتری متفاوت می‌باشد و انتخاب درمان برعهده آسیب‌شناس گفتار و زبان می‌باشد.

همچنین، در برخی موارد دیزارتری ممکن است که فرد مبتلا به دیزارتری به جراحی، فیزیوتراپی و سایر روش‌های درمانی دیگر نیاز داشته باشد، که توسط تیم درمانی مشخص می‌شود.

 گفتاردرمانی دیزارتری

گفتاردرمانی دیزارتری شامل درمان صدا و گفتار فرد می‌شود. گفتاردرمانگر تمریناتی را که بر ساختار و عملکرد گفتاری تاثیر میگذارند را به بیمار ارائه داده و بیمار موظف است تمرینات را به‌موقع و بطور صحیح انجام دهد تا نتیجه درمان موفقیت‌آمیز باشد.

هدف گفتاردرمانی دیزارتری این است که گفتار فرد قابل فهم شود، کیفیت صدای بیمار بهبود پیدا کند و صحبت کردن برای فرد راحت‌تر شود.

آیا می توان از دیزارتری پیشگیری کرد؟

همه انواع دیزارتری قابل پیشگیری نیستند، اما شما می توانید اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به دیزارتری انجام دهید. برای مثال رژیم غذایی سالم می‌تواند خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند سکته مغزی، فشارخون بالا، دیابت و… کاهش دهد که در نتیجه با جلوگیری از این بیماری‌ها، می‌توان از دیزارتری هم پیشگیری کرد.