آیا برای مسیر درمان خود آنالیز cost-benefit انجام داده‌اید

به‌طور طبیعی انسان برای هر تصمیمی در زندگی خود مزایا و معایب انجام فعل مورد نظرش را تحلیل کرده و به‌عبارتی ساده تر سبک و سنگین می‌نماید.

آنالیز cost-benefit

در هر فعالیت و یا اقدامی که به‌صورت روزمره انجام می‌دهیم با استفاده از مکانیسم دوراندیشی و خطا گریزی از آنالیز cost-benefit استفاده می‌کنیم. به‌طور مثال وقتی برای خرید یک لباس حتی یک خوراکی تصمیم می‌گیریم، در ابتدا هزینه آن را می‌سنجیم. هزینه‌هایی مانند مقدار پولی که باید پرداخت کنیم، میزان زمان و مسافتی که باید صرف کنیم تا آن وسیله موردنظر را تهیه کنیم و حتی فشار روانی حاصل از دید و نگاه اطرافیان به تصمیم ما برای پوشیدن آن لباس و یا خوردن آن ماده خوراکی. پس از این تحلیل به مزایا و منافع آن اندیشیده و نتایج حاصله را با هزینه‌ها مقایسه می‌نماییم و درنهایت به یک از دو برونداد می‌رسیم و آن را انتخاب می‌کنیم “می‌ارزد” یا “نمی‌ارزد”

مسلماً اگر این تحلیل دچار اشتباه شویم و عاملی از عوامل مؤثر در انتخابمان را به حساب نیاوریم و یا احساسات و عواطف آنی و گذرا در تصمیم‌گیری ما تاثیر بگذارند و یا حتی جو جامعه و توصیه‌های غیرکارشناسی اطرافیان و فشار روانی آن‌ها در تصمیم ما مداخله نماید درنهایت دچار خسران و زیان شده و پشیمان خواهیم شد پشیمانی که شاید دیگر سودی نداشته باشد.
تصمیم‌گیری در امر درمان نیز از این قاعده مستثنی نیست و چه‌بسا مهم‌تر و سرنوشت‌سازتر هم می‌باشد. فردی که به عارضه یا بیماری مبتلا شده و یا خانواده‌ای که عزیز خود را در بستر و شرایط یک بیماری می‌بیند، در معرض انتخاب‌ها و گزینه‌هایی قرار می‌گیرد که اگر به‌صورت عالمانه و منطقی تحلیل cost-benefit را انجام ندهد نتایج حاصله گاه حیات بیمار را به خطر خواهد انداخت و در بهترین شرایط هزینه و انرژی و بخشی از سلامت بیمار را به خطر خواهد انداخت. تا این‌جای بحث که توضیح واضحات و مبرهانات بوده و نیازی به‌تفصیل و تفسیر ندارد.

تشخیص درست هزینه‌ها

نکته حائز اهمیت در این بحث تحلیل و تشخیص درست هزینه‌ها و مزایای یک روش درمانی برای بیمار می‌باشند که نیاز مستقیم به دانش کافی و دقت لازم از جانب بیمار و یا خانواده وی دارد تا بتواند درست را از نادرست تشخیص دهد

بیمار یا خانواده وی باید به‌دقت هزینه‌هایی که برای درمان پرداخت می‌نمایند لحاظ کرده و سپس با نتایج احتمالی درمان که از سوی پزشک یا درمانگر حاذق و متعهد مطرح‌شده مقایسه کنند.

بیشتر بخوانید : پذیرش واقعیت

دراین‌میان دو مسئله اهمیت بسیاری دارد

تعیین دقیق و صحیح هزینه‌ها

در قسمت نخست تحلیل منطقی و واقع‌گرایانه هزینه‌ها توسط فرد گیرنده خدمات درمانی یا توسط خانواده و اطرافیان وی صورت می‌گیرد به‌عنوان مثال اگر والدینی فرزند مبتلا به فلج مغزی و نیز داشته باشند و در یک شهرستان دور ساکن باشند و قصد دارند برای استفاده از خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی به یک کلان شهر مثل تهران مهاجرت نمایند علاوه‌بر پرداخت هزینه‌های درمانی خود، هزینه‌های دیگری مانند اجاره مسکن تفاوت قیمت زندگی در کلان‌شهر، بار روانی مهاجرت و دوری از خانواده و اقوام و دوستان دردسرهای انتقالی سرپرست خانوار و تغییر شغل وی، فشار روانی ناشی از انتظارات گهگاهی بی‌جای بستگان و مداخلات آن‌ها و بسیاری موارد دیگر را نیز باید متحمل شوند.

اما نکته حائز اهمیت دقیقاً همین‌جاست که این‌همه هزینه و استرس قرار است تا چه زمانی طول بکشد و چه نتیجه‌ای از درمان را به ارمغان خواهد آورد؟ در این‌جا قسمت دوم که تشخیص و تخمین درست و علمی نتیجه درمان است مطرح می‌گردد‌. در این واقعیت که یک پزشک و یک درمانگر باید از نظر علمی و اخلاقی در حدی باشد که تصمیم و مشاوره‌ای وی به مراجعه‌کننده اش کاملاً صحیح و راه‌گشا باشد شکی نیست.

تخمین و تشخیص درست و علمی نتیجه درمان

خود مراجعه‌کننده یا خانواده وی باید هوشیار بوده و در انتخاب پزشک یا درمانگر نهایت دقت و تحقیق را بکار ببرند تا مشاوره، نظر و استدلال بالینی پزشک و درمانگر آن‌ها درنهایت باعث پاسخ صحیح و تحلیل منطقی از نتیجه درمان و احتمالات موجود گردد و این امر سبب تصمیم درست در آنالیز cost-benefit خواهد شد.
به‌عنوان مثال در همان مورد کودک مبتلا به فلج مغزی یا اوتیس شنیدن وعده‌های عجیب‌ و غریب و تضمین نتیجه درمان به‌طوری‌ که والدین را امیدوار به درمان قطعی در زمان کوتاه نماید، قطعاً اشتباه و خالی از پشتوانه علمی خواهد بود.
لذا والدین کودک باید تجزیه و تحلیل کنند که آیا پرداخت همه هزینه‌های ذکر شده در چند سطر قبل برای کسب مثلاً یک مرحله چهار دست‌ و پا آن‌هم پس‌از پنج شش سال ارزش این‌ همه هزینه را دارد؟ یا این‌که می‌شود جهت حصول به این نتیجه با هزینه‌های کمتر در همین مدت‌زمان بازهم موفق بود

یک نمونه مثال :

برای توضیح و بسط بیشتر مطلب از یک مقاله عینی‌تر استفاده می‌کنیم:
کودکی بنام علی چهارساله با تشخیص فلج مغزی کوادروپلژی سطح پنج از یکی از شهرهای جنوبی کشور به تهران مراجعه نموده‌است تا از خدمات توان‌بخشی استفاده نماید.

پدر کودک بعلت شغل کارمند دولتی قادر به همراهی مادر و خواهر بزرگ‌تر علی جهت مهاجرت به تهران نیست و قرار است هراز گاهی مرخصی گرفته و جهت دیدن آن‌ها به تهران بیاید. آن‌ها مجبور شده‌اند در تهران آپارتمانی اجاره کنند و علاوه‌بر اجاره سنگین آپارتمان به‌علت در اختیار نداشتن خودروی شخصی که در اختیار پدر می‌باشد مجبور به پرداخت هزینه‌های رفت‌وآمد تاکسی اینترنتی هستند و مادر ناچار از شغل خود استعفا داده‌است و این بر فشار مالی خانواده افزوده‌است.
خواهر بزرگ‌تر علی که هفت سال سن دارد علاوه‌ بر استرس محیط جدید در فراق پدر و بستگان بی‌تابی می‌کند و این امر بر سلامت روانی و کیفیت آموزشی و تحصیلی وی اثر گذاشته‌است. عدم حضور پدر علاوه‌بر مشکلات عاطفی فشار مضاعفی بر مادر از بابت مدیریت و مورد زندگی و رتق و فتق بچه‌ها وارد می‌نماید.

این‌ها شاید مقداری از حجم انبوه هزینه‌های مادی و معنوی است که بر دوش خانواده‌های علی به‌خصوص مادر وی وارد می‌آید اما سوال مهم این است که علی چه زمانی خوب خواهد شد ؟

اگر پاسخ این سوال این باشد که با انجام یک دوره شش‌ ماهه تا یک‌ ساله توان‌بخشی منظم فشرده و اصولی علی را خواهد افتاد و صحبت خواهد کرد هزینه‌های ذکرشده قابل‌توجیه و تحمل می‌باشد. چرا که یک‌سال در مقایسه با یک عمر زمان طولانی نیست و قابل اغماض و تحمل می‌باشد.
اما واقعیت چیز دیگریست این تشخیص یعنی سطح پنج و این سن یعنی چهار سال حاکی از این است که متأسفانه سطح ضایعه بالاست و امید راه رفتن مستقل علی حداقل از نظر علمی و اصطلاحاً روی کاغذ ممکن نیست.

بیشتر بخوانید : علائم فلج مغزی

البته این به این معنا نیست که علم پیشرفتی نخواهد کرد و یا نیاز به توان‌بخشی ندارد

برعکس اگر توان‌بخشی علی تعطیر شود پسرفت وی و بدشکلی عضلانی، اسکلتی وی قطعی است و حتی مشکلات بلع و خوردن وی ممکن است منجر به خطر افتادن حیات وی گردد.
حال خانواده علی دو راه پیش رو دارند:
با پیروی از عواطف و احساسات خود و نیز ترس از حرف دیگر برهمین رویه یعنی ماندن در تهران ادامه دهند و هزینه‌های مذکور را پرداخت کنند
با یک تحلیل صحیح و منطقی cost-benefit به شهر خود برگردند و خدمات توان‌بخشی را در همان‌جا دریافت نموده و یا به‌صورت دوره‌ای و یا آنلاین از تهران دریافت کنند تا مجبور به پرداخت هزینه‌های سنگین مهاجرت نگردند.

شاید عده‌ای از افراد این بحث را نابجا و از روی بی‌خبری نویسنده از حال‌وروز خانواده علی و امثال علی ترقی نمایند و این تحلیل و تفسیر را ناشی از روحیه سخت درمانگری و به زبان ساده‌تر از دل خوش صحبت کردند بدانند. اما درست است که هیچ‌کس در جایگاه پدر و مادر علی نیست اما همیشه همین جایگاه عاطفی و احساسی والدین بود که آن‌ها را در شرایط سخت تصمیم‌گیری به‌اشتباه کشانده‌است.

خانواده علی باید کاردرمانی وی را به‌دقت و کیفیت ادامه دهند لیکن همین خدمات قطعا در شهر خوزستان یا شهری نزدیک شهرشان وجود خواهد داشت که آن‌ها را مجبور به تحمل این هزینه‌ها ننماید .
درهرحال قبول برخی حقایق برای والدین امری دشوار است و این قابل‌درک می‌باشد اما عبور از این مرحله وقت تصمیم منطقی و صحیح در نهایت به نفع خود مراجع و خانواده‌های وی خواهد بود.

سخن آخر

در پایان پیشنهاد می‌شود مراجع یا خانواده‌ وی در تمام مراحل درمان به‌خصوص فرایند توان‌بخشی با به‌کارگیری تحلیل cost-benefit علاوه‌بر انتخاب مسیر درست و زمان با مدیریت هزینه آینده بهتری را برای خود رقم بزنند و با تصمیمات عجولانه عاطفی، آینده را فدای حال نکنند.